Ampütasyon
Ampütasyon, bir uzvun bir kısmının ya da tamamının cerrahi olarak alınmasıdır. Arter tıkanıklığı veya darlığına bağlı dolaşım bozukluğu, ağır yaralanmalar, kemik/kas tümörleri, soğuk ısırması, sinir dokusu kalınlaşmaları ve antibiyotiklerle düzelmeyen ciddi enfeksiyonlar sonucu uygulanabilir. Günümüzde gelişen teknoloji ve yeni yöntemlerle ampütasyona eskisine kıyasla daha nadir başvurulmaktadır. Çoğu ağır yaralanmada dahi ampütasyon yerine uzuv kurtarma yöntemleri denenir; ampütasyon artık tüm seçenekler tükendiğinde son çare olarak düşünülür. Ancak fiziksel iyileşme sağlansa da ameliyat sonrası rehabilitasyon ve psikolojik süreç ayrı bir özen gerektirir.
Hangi Bacaklar Kurtarılabilir?
Ağır yaralı bir bacak bile bazı koşullar sağlandığında kurtarılabilir. Az da olsa parmak oynatabilmek olumlu bir göstergedir. Şiddetli ağrıya rağmen bacağın soluk/beyaz görünmesi de kurtarılabilirlik ihtimalini artırabilir. Erken teşhis ve hızlı müdahale belirleyicidir. Günümüzde minimal invaziv yaklaşımlarla, lokal anestezi altında küçük kesilerden yapılan işlemler sayesinde yara izi daha az belirgin olabilir. Özellikle 40 yaş üzeri bireylerde düzenli kontrol önem taşır. Diyabet hastalarında duyusal kayıplar nedeniyle sorun geç fark edilebilir ve bu da kurtarma şansını azaltabilir.
Bacağın Kurtarılamadığı Durumlar
Bazen başvuru geciktiği için, özellikle diyabetli hastalarda, kurtarma mümkün olmayabilir. Parmaklarını oynatamayan, belirgin sinir hasarı olan olgularda veya enfeksiyonun kemiğe kadar ilerlediği durumlarda uzuv koruma şansı düşer. Ayak/parmakta renk değişimi (koyu mor–siyah) geliştiğinde doku ölümü ilerlemiş olabilir ve bu durumda ampütasyon kaçınılmaz hale gelebilir. Diyabetli hastalarda ağrının az hissedilmesi, iyileşmeyen ayak yaralarının geç fark edilmesine yol açabileceğinden düzenli takip hayati önemdedir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
