Çift Taraflı Dudak Damak Yarığı (Bilateral) Nedir?
Dudak damak yarığı, üst dudakta ya da damakta gelişim sırasında oluşan açıklıklardır. Bu yarıkların dudağın ve/veya damağın her iki tarafında görüldüğü durumlar “bilateral (çift taraflı)” olarak adlandırılır. Tek taraflı ve çift taraflı yarıklar arasındaki temel fark, dudak ve diş eti hattındaki orta segmentin durumudur; bu bölüm bazı olgularda iki taraftan tamamen ayrılabilir ya da parçalı ayrıklık gösterebilir. Dudak damak yarığı olan her 10 çocuktan yaklaşık birinde tablo çift taraflıdır.
Çift Taraflı Dudak Damak Yarığı Tedavisi
Tedaviye genellikle 3–6. aylar arasında başlanır. İlk ameliyatta dudağın bir tarafındaki yarık kapatılır; yaklaşık 1 ay sonra ikinci seansla karşı taraf onarılır. Her iki tarafta planlanan kesilerle flepler hazırlanır ve dikişle dudak kontinuitesi yeniden sağlanır. Yarık derin olduğunda burun kıkırdaklarına yönelik eş zamanlı (kombine) düzeltme de yapılabilir. Bu yaklaşım; beslenme, solunum, konuşma ve genel yaşam kalitesini anlamlı ölçüde iyileştirir. İlerleyen dönemde ek girişim gereksinimi hastaya ve büyüme sürecine göre değişebilse de birçok olguda sınırlı kalır.
Ameliyat Sonrası Ek Tedaviler
Dudak damak yarığı yönetimi yalnızca cerrahiden ibaret değildir; bebeklerin düzenli ve ekip temelli izlenmesi esastır. Beslenme uzmanı ve konuşma terapisti desteğiyle doğru beslenme ve konuşma gelişimi desteklenir. Üst çene ve kalıcı diş dizilimini güçlendirmek için yaklaşık 8 yaş civarında alveoler kemik grefti gerekebilir. Konuşma açısından ise olguların bir bölümünde (yaklaşık %20 civarı) ek cerrahi veya terapötik müdahaleler planlanabilir. Zaman içinde görünümde belirgin iyileşme beklenir; ancak tamamen izsiz bir sonuç her zaman mümkün olmayabilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
