Damak yarıklı bebeklerde işitme sorunu nasıl çözülür?
Bu doğumsal anomalide yalnızca dudak damak yarığı değil, sadece dudak ya da sadece damak yarığı da görülebilir. Damak ve/veya dudak yarıklarının eşlik ettiği olgularda işitme kaybı oranı bebeğin durumuna göre değişir.
İşitme kaybı sıklığının %2 ile %24 arasında değişebildiği bilindiğinden, yarıklı bebeklerde işitme ile ilgili detaylı tetkik ve düzenli kontrollerin yapılması önemlidir.
Dudak ve/veya damak yarıklı bebeklerde işitme sorunları
Bu bebeklerde işitme kaybı çoğunlukla östaki tüpü disfonksiyonuna bağlı gelişir. Damak yarığı nedeniyle orta kulakta sıvı birikimi oluşabilir ve iletim tipi işitme kaybına yol açabilir.
İletim tipi kayıp, damak onarımı sonrasında olguların yarıdan fazlasında düzelebilir. Tedavi öncesinde kalıcı işitme kaybını önlemek amacıyla orta kulakta drenajı sağlamak için grommet (ventilasyon) tüpü yerleştirilmesi gerekebilir.
Daha nadir görülen sensörinöral tip işitme kaybı açısından da tetkik yapılmalıdır. Bu tabloda yüksek frekansların duyulamamasına bağlı artikülasyon (sesletim) bozuklukları gelişebilir. Zamanında müdahale edilmezse uzun vadede dil gelişiminde sorunlar ortaya çıkabilir.
Dudak damak yarıklı bebeklerde dil gelişimi
Çocuklar dil gelişimi için gerekli verileri erken dönemde toplamaya başlar. Erken dönemde yeterli girdiyi alamayan çocuklarda konuşma bozuklukları görülebilir; bu nedenle dudak damak yarığı olan bebeklerin yakın izlemi önemlidir.
Uygun zamanda yapılacak operasyonlara hazırlanmak, konuşma için gerekli kasların iyileşmesini ve işlevselliğini destekler. Tedavilerin mümkünse 1 yaşından önce tamamlanması, konuşmanın anlaşılır hale gelmesi için kritik kabul edilir.
Bu nedenle tedavi planının gecikmeden yapılması; bebeğin gelişimi ve yaşam kalitesi açısından büyük önem taşır. Gerekli durumlarda konuşma-dil terapisi ile işitme ve artikülasyon sorunlarına yönelik destekleyici yaklaşım eklenmelidir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
