Vasküler (damarsal) doğum lekeleri, kan damarları ve endotelyal (endotel) hücrelerin anormal oluşumu veya çoğalmasıyla ortaya çıkar. Baş ve ense bölgesi daha sık etkilense de vücudun her yerinde görülebilir. Doğumda küçük kırmızı bir nokta halinde fark edilebilir; hücre proliferasyonu genellikle doğumdan sonraki ilk haftalarda hızlanır, leke ilk yıl içinde büyür, ardından durağanlaşır ve yıllar içinde yavaş yavaş gerileyebilir. Vakaların yaklaşık yarısı 5 yaşına, %70’i ise 7 yaşına kadar belirgin şekilde azalır.
Hemanjiom
Hemanjiom yaklaşık her 20 bebekten birinde görülür; kız bebeklerde erkeklere kıyasla daha sıktır. Prematüre doğan bebeklerde risk artar. İki alt türü vardır:
- Yüzeyel (çilek) hemanjiom: Parlak kırmızı renkte, cilt yüzeyine yakın, başlangıçta düz ya da hafif kabarık olabilir.
- Derin (kavernöz) hemanjiom: Cildin daha derininde, mavi–gri tonda görünür; doğumdan haftalar/aylar sonra fark edilebilir.
Hemanjiomlar çoğunlukla ilk yıl içinde büyür, sonrasında gerileme fazına girer. Çoğu 10 yaş civarında belirgin ölçüde kaybolur; bazı olgularda soluk bir iz kalabilir.
Somon Lekesi (Nevus Simplex)
Somon lekesi (melek öpücüğü/ leylek ısırığı olarak da bilinir), endişe gerektirmeyen, pembe–kırmızı tonlarda yüzeysel damarlanma artışına bağlı izlerdir. Yüz ortası, alın, göz kapakları ve dudak çevresinde görülebilir; bebek büyüdükçe genellikle tamamen kaybolur. Ense yerleşimli olanlar kalıcı olabilir ancak saçlarla gizlenir. Tedavi çoğu zaman gerekmez.
Şarap Lekesi (Nevus Flammeus)
Şarap lekesi daha nadir görülen bir damarsal leke türüdür. Doğumda mevcuttur; sıklıkla yüzde yerleşir. Başlangıçta pembe–kırmızı iken zamanla koyulaşarak kırmızı–mor renge dönebilir ve alttaki cilt kalınlaşabilir. Çocuk büyüdükçe leke de büyür ve kendiliğinden kaybolmaz. Nadir olarak Sturge–Weber sendromu ile ilişkili olabilir; özellikle yüz bölgesindeki geniş lezyonlarda göz ve nörolojik değerlendirme gerekebilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
