Dudak damak yarıkları en sık rastlanılan yüz bozukluklarından biridir. Yarıklık yalnızca dudakta, yalnızca damakta ya da her ikisinde aynı anda meydana gelebilir.
Dudak damak yarıkları her bebekte aynı mı gelişir?
Dudak ve damak yarıklarının en önemli nedenlerinden biri genetik yatkınlıktır; ancak çevresel faktörler de bu yarıklara katkıda bulunabilir.
Dudak damak yarığına sahip bir bebeğe ebeveynlik yapmak duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Fakat yarıklar cerrahi olarak düzeltilebilir; uygulanan ameliyatlarla hem fonksiyon hem de görünüm büyük ölçüde normale döner. Genellikle birden fazla ameliyat gerekebilir.
Dudak ve Damak Yarıkları Nasıl Gelişir?
Yüz ve üst dudak, hamileliğin 5–9. haftaları arasında gelişir. Yaklaşık 12. haftaya kadar dudak tam birleşmediğinde damak yarığı da ortaya çıkabilir. Yarıklar farklı biçimlerde oluşabilir.
Dudak yarıklarında, üst dudağın iki tarafının ayrılması sonucu dudakta küçük bir boşluk görülebilir; yarık üst çene kemiğine, üst diş etine ve burun tabanına kadar uzanabilir. Bazı olgularda iki taraflı yarık da gelişebilir.
Damak yarıklarında ise açıklık, ağzın ön kısmındaki kemiksi bölgede başlayıp arka taraftaki yumuşak dokuya kadar ilerleyebilir. Dudak ve damak gelişimleri birbirinden bağımsız olduğu için yarıklar da bağımsız şekilde oluşabilir.
Yarıklar Neden Meydana Gelir?
Pek çok durumda dudak ve damak yarıklarının kesin nedeni bilinmez. Bununla birlikte genetik ve çevresel etmenlerin birlikte rol oynadığı düşünülmektedir.
Ebeveynlerde veya birinci/ikinci derece akrabalarda yarık öyküsü bulunması, çocukta yarık görülme olasılığını artırabilir. Ayrıca annenin hamilelikte kullandığı bazı ilaçlar da riskle ilişkilendirilmektedir.
Nöbet (antikonvülzan) ilaçları, izotretinoin (Accutane) ve metotreksat içeren akne tedavileri gibi bazı ilaçlar; kanser, romatizmal hastalıklar veya sedef tedavisinde kullanılan bazı ajanlar yarık riskini artırabilir. Hamilelikte bazı virüsler ya da kimyasallara maruziyet de gelişmekte olan fetüste benzer etkiler oluşturabilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
