Dudak damak yarıkları, gebelikten itibaren görülebilen rahatsızlıklardan biridir. Özellikle gebeliğin 20. haftasından itibaren saptanabilir ve bazı adımlarla risk azaltılabilir.
Sık görülen etmenler arasında aile öyküsü ve gebelik sırasında belirli maddelerin bilinçsiz kullanımı yer alır. Diyabet, annenin beslenme alışkanlıkları, cinsiyet, radyasyona maruz kalma ve gebelikte ateşli hastalık geçirme gibi unsurlar da etkili olabilir.
Yarık damak ağız içindeki damakta görülür. Yarık dudak ise damaktaki yarığın dudakla birleşerek dışa yansımasıdır. Bazı takviyeler ve yaşam alışkanlıklarıyla risk azaltılabilir.
İlginizi Çekebilir;
Dudak Damak Yarıkları Nedir?
Dudak damak yarıkları, anne karnındaki bebeği etkileyen doğumsal anomalilerdendir ve en sık rastlanan anomaliler arasında sayılır. Üst dudakta, damakta ya da her iki bölgede açıklık şeklinde görülebilir.
Dudak damak yarığı erkek bebeklerde nispeten daha sık görülebilir; izole damak yarığı ise kız bebeklerde daha sık görülebilir. Gebeliğin ikinci–üçüncü aylarında dudak ve damağa ait yapılar normalde birleşir; birleşme yeterli olmazsa yarıklar oluşur.
Birleşmenin derecesine göre yarığın yeri, genişliği ve uzunluğu değişebilir. Dudak damak yarıkları sendromik ya da non-sendromik formlarda izlenebilir.
Genetik Faktörler Dudak Damak Yarıklarını Nasıl Etkiler?
Dudak damak yarıklarının oluşumunda genetik ve çevresel faktörler birlikte rol oynayabilir. Genetik etki, tüm olguların yaklaşık %5–10’unu açıklar.
Ailede yarık dudak/damak öyküsü varsa risk artar. Çoğu olgu doğumdan hemen sonra tanınabilir; aile öyküsü sorgulanarak risk değerlendirmesi yapılır.
Hamilelikte Dudak Damak Yarıklarını Önlemek İçin Ne Yapılmalı?
Dudak damak yarıkları açısından gebeliğin 4–12. haftaları kritik dönemdir. Bu süreçte vitamin ve ilaçlar yalnızca hekim önerisiyle kullanılmalıdır.
Folik asit desteği önerilebilir. Bunun yanında stresten uzak durmak, düzenli beslenmek ve enfeksiyonlardan korunmak riskin azaltılmasına yardımcı olur. Zararlı maddelerden kaçınmak da önemlidir.
Beslenme Alışkanlıklarının Dudak Damak Yarıkları Üzerindeki Etkisi Nedir?
Gebelikte sağlıklı beslenme bebeğin gelişimi için belirleyicidir. Alkol veya zararlı maddelerin eklenmesi çeşitli sorunlara yol açabilir ve dudak damak yarıkları riskini artırabilir.
Folik asit, B6 ve B12 eksiklikleri riskle ilişkilendirilebilir. Tüm vitamin ve takviyeler hekim kontrolünde alınmalı; bilinçsiz kullanımdan kaçınılmalıdır.
Folik Asit ve Dudak Damak Yarıkları Arasındaki İlişki Nedir?
Folik asit eksikliği dudak/damak yarığı riskini artırabilir. Multivitamin ve folik asit desteğinin, hekim kontrolünde kullanıldığında, bazı yarık tiplerinde riski azaltabildiği bildirilir.
Sonuç olarak çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıklarıyla birlikte folik asit düzeylerinin uygun tutulması, riskin azaltılmasına katkı sağlayabilir.
Dudak damak yarıkları hakkında daha fazla bilgi almak için Youtube kanalımızı inceleyin.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
