Dudak damak yarıkları tedavisinde anne ve babanın hatta bebek ile yakın teması olacak tüm aile bireylerinin önemli bir rolü olduğunu söylemek mümkündür.
Anne ve babanın bu dönemde sakin kalması ve tedavi sürecine odaklanması gerekir.
Tedavi İçin Hızlı Hareket Edilmeli
Dudak yarıklı bebeklerin durumu gebelik takibinde yapılan ultrasonlu görüntülemelerde anlaşılabilirken damak yarıklı bebeklerde durumun gebelik esnasında anlaşılması oldukça zordur.
Teknolojik ilerlemeler ve dudak damak yarıkları ile ilgili farkındalık ile beraber dudak yarıklarının gebelik döneminde fark edilme oranının %60 civarında olduğunu söyleyebiliriz. Damak yarıklarında ise bu oran çok daha düşüktür, damak yarıklarının konumu gereği ultrasonda anlaşılması daha zordur.
Gebelikte fark edilen dudak damak yarıkları anne ve babanın daha hazırlıklı olması açısından büyük bir avantaj sağlar. Ayrıca ebeveynler doğuma kadar geçen sürede hem tedavi planlaması için bir cerrah ile iletişime geçebilir hem de süreç için hazırlıklı olabilir. Dudak damak yarıklı bebeklerin tedavisinde zaman çok önemlidir. Bu nedenle ailelerin dudak damak yarığını öğrendikleri an tedavi için bir uzman ile görüşmesi gerekir.
Dudak damak yarığı doğum ile fark edildiyse ailelerin beklemedikleri bir duruma hazırlıksız yakalanması ile birlikte süreç zorlaşabilir. Anne ve baba bu süreçte sakin kalmalı, kendilerini suçlamamalı ve sürece adapte olarak bebekleri için doğru adımları atarak bir uzmanla görüşmelidir.
Bakım Gereksinimlerine Uyulmalı
Dudak damak yarıklı bebeklerin özellikle beslenme ile ilgili gereksinimlerinin dikkatle karşılanması gerekir. Dudak ve damak yarıkları için yapılması gereken operasyonların doğru zamanda yapılabilmesi için bebeğin gelişim seyrinin sorunsuz ilerlemesi önemlidir. Bu da bebeğin beslenmesine dikkat edilmesi ile mümkün olur.
Dudak yarıklı bebeklerde anne sütünün emilmesi yarığın boyutuna, şekline ve sayısına bağlı olarak mümkün olabilir. Ancak damak yarıklı bebekler, damaklarında bulunan yarık sebebiyle anne sütünü emmek için gerekli vakum etkisini oluşturamazlar.
Bu nedenle de damak yarıklı bebeklerin özel beslenme yöntemleri ile beslenmelerinin desteklenmesi gerektiği göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir. Dudak yarıkları da anne sütü ile beslenmeye olanak sağlamayacak şekilde ise yine beslenme için destek alınması gereklilik haline gelir.
Dudak damak yarıkları tedavisinde anne ve babaların zorlu bir yolculukları olacağını düşünmeleri normaldir. Her anne ve baba çocuğunu beklerken sürecin sorunsuz ilerleyeceği hayalini kurar. Beklenmedik bir durum hem hayal kırıklığına hem de çaresiz hissetmeye neden olabilir.
Ancak unutulmaması gereken dudak damak yarıklı bebekleri başka bir sorunları olmadığı takdirde sağlıklı bebekler olduğu ve doğru tedaviler ile akranları ile herhangi bir farkları olmadan hayatlarına mutlulukla devam edebilecekleridir.
Dudak Damak Yarıkları Tedavisinde Anne-Babanın Rolü Nedir?
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
