Yanlış Yönlendirmeler Süreci Zorlaştırıyor
Dudak damak yarıklı dünyaya gelen bebeklerin aileleri, doğumdan sonra bu durumdan haberdar oluyorlarsa kısa süreli bir panik yaşayabiliyor. Anne ve baba için endişe verici olan bu anomaliler, doğru yaklaşım sergilendiğinde çoğu kez sorunsuz biçimde çözülebilir. Özel ortodontik aygıt kullanımı, izole olmayan dudak ve damak yarıklarında bebeğin beslenmesine destek için tercih edilebilir. Ancak unutulmamalıdır: Ortodontik aygıt kullanımı acil değildir ve sağlıklı gelişim için “olmazsa olmaz” değildir. Doğumdan sonra yaşanan panik ve doğum merkezindeki acele yönlendirmeler, ailelerin yanlış kararlar almasına yol açabilir.
Dudak damak yarıklı bebeklerin durumu doğumdan önce saptanabilirse sürece dair hazırlık yapmak mümkündür. Yine de doğumdan sonra fark edilebilir. Bu durumda ailenin hemen başka bir merkeze sevk edilmesi yerine, bulundukları merkezde ortodontist ve plastik cerrah ile hızlıca görüşmesi genellikle daha doğrudur.
Acil Müdahale Söz Konusu Değil
Dudak damak yarıklı bebeklerde en doğru ilk adımlar; doğum sonrası genel sağlık kontrolünün yapılması ve çözüm için net bir yol haritasının belirlenmesidir. Acil cerrahi müdahale söz konusu olmadığından, sakin kalmak ve bebeğin sağlıklı gelişimini destekleyecek adımları planlamak esastır.
Dudak damak yarıkları tedavisinde ortodontik aygıt, bebeğin daha konforlu beslenmesine yardımcı olabilir. “Özel ortodontik aygıt” ile emzirme kolaylaşabilir; ancak bu her zaman tek çözüm değildir. Her dudak/damak yarığı farklı olduğundan, bebeğin normal şekilde ya da özelleştirilmiş biberonlarla beslenmesi de mümkündür.
Ortodontik Aygıt Neden Kullanılır?
Ortodontik aygıt (aparey) her bebek için kişiye özel hazırlanır ve bebeğin damak ölçüsüne göre ortodontist tarafından üretilir. Akrilik malzemeden yapılır; kısa bir eğitim sonrası kullanımı pratiktir. Bu aygıtların yapılması ne zorunludur ne de acildir. Aygıt endikasyonuna aile, ortodontist ve estetik-plastik-rekonstrüktif cerrah birlikte karar vermelidir.
Beslenme için yapılan ortodontik aygıtlar ile “burun–damak şekillendirme” aygıtları farklıdır. Beslenme aygıtı yalnızca beslenme sırasında kullanılırken; şekillendirme amaçlı apareyler, damak ve dişetleri arasındaki seviye farkını azaltmak ve kıkırdakların yumuşaklığından yararlanarak burundaki şekil bozukluğunu ameliyata kadar mümkün olduğunca düzeltmek için kullanılabilir. Her iki aygıtın kullanımıyla ilgili karar, cerrahın belirlediği yol haritası çerçevesinde aile ile birlikte verilmelidir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
