Anne karnında meydana gelen dudak damak yarıkları ultrason ile belirlenebilir. Bebek 18–20 haftalıkken yapılan ayrıntılı incelemede anatomik yapılar daha yakından değerlendirilir. Bu ultrason sırasında yarık dudaklar da tespit edilebilir.
Bu doğumsal anomalinin tek bir nedeni yoktur. Genetik faktörler, vitamin eksiklikleri, ilaç kullanımı, viral enfeksiyonlar, akraba evliliği, rubella enfeksiyonu, radyasyon, beslenme bozukluğu, steroidler, ileri yaş gebelik, fenitoin, anne diyabeti, aminopterin ve salisilatlar ile gebelikte sigara ve alkol kullanımı gibi nedenler rol oynayabilir.
İlk çocuklarında dudak damak yarığı görülen ebeveynlerin ikinci çocuklarında da risk artabilir. Bu nedenle sayılan faktörlere mümkün olduğunca özen göstermek, riski azaltmaya yardımcı olabilir.
Dudak damak yarıkları hakkında daha fazlasını öğrenin
Dudak Damak Yarığı Ne Zaman Ameliyat Edilmelidir?
Dudak damak yarıkları bebek belirli bir aya geldiğinde tedavi edilmeye başlanır. Tanı, takip ve tedavi süreci multidisipliner bir ekip tarafından yürütülür.
Bu ekipte yenidoğan uzmanı, kulak burun boğaz uzmanı, pediatrist, anestezist, diş hekimi, genetik uzmanı, plastik cerrah, konuşma terapisti ve ortodontist yer alabilir. Deformasyonun derecesine göre doğumdan sonra farklı aşamalarda izlem ve tedavi planlanır.
Dudak onarımı mümkün olduğunca erken yapılır; birçok merkezde ilk üç ay içinde gerçekleştirmek idealdir. Damak onarımı, bebeğin kan değerleri ve kilosu gibi tetkikler dikkate alınarak 6–12. aylar arasında uygulanır. Dudak ve damak bozukluğunun şiddetine göre burun-dudak şekline, diş-çene gelişimine ve konuşmaya yönelik ek ameliyatlar gerekebilir.
Dudak Damak Yarığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Alanında uzman ekiplerce yapılan dudak damak yarıkları ameliyatlarından genellikle etkili sonuçlar alınır; estetik ve işlevsel iyileşme sağlanır. Ancak yetersiz tedavi edilen veya hiç tedavi edilmeyen olgularda çeşitli sorunlar görülebilir.
İlerleyen yıllarda zatürre, kulak iltihabı ve gelişme geriliği gibi problemler ortaya çıkabilir. Bu nedenle tedavinin zamanında ve planlı şekilde yapılması önemlidir. İlerleyen yaşlarda ikincil düzeltici ameliyatlara ihtiyaç duyulabilir.
Dudak damak yarıkları hakkında YouTube videolarımızı izleyin
Tavşan Dudak Ameliyatı Sonrası Bebek Bakımı Nasıl Olur?
Dudak damak yarıkları ameliyatı sonrası beslenme, bakım ve takip büyük önem taşır. Ek bir sorun yoksa iyi bakım ve düzenli kontrollerle bebekler normal yaşamlarına dönebilirler.
Başlangıçta beslenme güçlükleri görülebilir. İlerleyen dönemde işitme problemleri, orta kulak iltihapları, konuşma bozuklukları ve estetik kaygılara bağlı psikolojik etkilenmeler gelişebilir.
Dudak damak yarıkları olan bebekler akranlarına göre daha zor beslenebilir. Damak yarığı bulunanlarda, doğumdan sonraki erken dönemde diş hekimlerince beslenme plağı yapılması önerilir.
Bebekler 45° açıyla, başları yüksekte olacak şekilde beslenmelidir. Biberon ucundaki deliğin büyütülmesi faydalı olabilir. Beslenme süreleri daha uzun tutulabilir.
Konuşma, damak yarıklı bebeklerde sıklıkla etkilenir. Cerrahinin ideal zamanda yapılması ve sonrasında konuşma terapisine devam edilmesi, konuşmanın normale yaklaşmasına yardımcı olur. Ebeveyn desteği, uygun tedavi ve terapilerle çocuklar günlük yaşama uyum sağlayabilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
