Yarık Damak ve Yarık Dudak Cerrahilerinde Anestezi
Yarık dudak ve yarık damak cerrahilerinde anestezi uygulamalarında özel dikkat gerekir. Bu operasyonlar genellikle 3–6 ay arası (yarık dudak) ve 6–12 ay arası (yarık damak) dönemde planlanır. Ameliyat öncesinde anestezi uzmanı ile mutlaka görüşülmeli, bebeğin muayenesi yapılmalı ve varsa geçirilmiş enfeksiyonlar, ek organ sorunları, doğum haftası ve operasyona kadar yaşanan problemler birlikte değerlendirilmelidir. Bu hazırlık, anestezi güvenliğini artırır ve ameliyat sonrası süreci olumlu etkiler.
Ameliyat Sırasında Havayolu ve Solunum Güvenliği
Bu yaş grubundaki bebekler, ebeveynlerinden ayrılmayı çoğu zaman belirgin olumsuz duygu ile ilişkilendirmez. Ameliyat sırasında pediatrik anestezinin temel ilkelerine ek olarak, dudak damak yarığına özgü havayolu özelliklerine özen gösterilir. Solunum güvenliği için nefes borusuna ince bir tüp (entübasyon) yerleştirilir; ancak anatomik farklılıklar yerleştirmeyi güçleştirebilir. Cerrahi ve anestezi ekibinin koordineli, nazik yaklaşımı; havayollarının hassasiyeti nedeniyle oluşabilecek reaksiyonları ve ameliyat sonrası sıkıntıları azaltır.
Ameliyat Sonrası Solunum, Burun Bakımı ve Beslenme
Cerrahi ve entübasyona bağlı olarak burun, boğaz ve solunum yollarında ödem gelişebilir. Bu nedenle bebeklere ameliyat sonrasında soğuk buhar uygulaması ve gerektiğinde bronş genişletici tedavi verilebilir. Burun akıntısı veya tıkanıklık nefes almayı zorlaştırabilir; ameliyat öncesinde var olan balgam ve akıntılar da bir süre daha tedavi gerektirebilir. Onarılan dokuya bağlı olarak ilk günlerde ve takip eden birkaç günde beslenme güçlüğü yaşanması normaldir; bu dönemde kısa ve sık beslenme planı tercih edilir.
Damar Yolu, Ağrı Kontrolü ve İzlem
Ameliyat sırasında ilaç ve sıvı uygulamaları için damar yolu açılır ve bebek yeterince beslenene, serum/ilaç gereksinimi kalmayana kadar korunur. Çok hareketli bebeklerde damar yolunun yerinde tutulması zor olabilir; çıkarsa yeniden takılması gerekebilir. Cerrahi alan ağrısını azaltmak için ameliyatta başlanan ağrı kesici protokoller ameliyat sonrasında da sürdürülür. İşlem boyunca kalp atımı, tansiyon, oksijen düzeyi ve vücut ısısı gibi yaşamsal bulgular sürekli izlenir; gerekirse anında müdahale yapılır.
Derlenme, Ebeveyn Katılımı ve Uyku Düzeni
Operasyon bitiminde anestezikler kesilerek bebek uyandırılır. Koşullar elverişliyse anesteziden derlenme odasında ebeveynlerin bebeğin yanında olması huzuru artırabilir. Ağrı kontrolü sağlansa bile yeni doku düzeni ve ilaç etkileri nedeniyle ilk birkaç gün beslenme ve uyku düzeninde değişiklikler görülebilir. Bu dönem geçicidir; ekibin önerilerine uyum ve nazik bakım, iyileşmeyi hızlandırır.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
