Yarık dudak bebeklerde 8. ve 12. haftalarda oluşan beslenme zorluğuna yol açan ve görsel anlamda da kötü bir görünüme sahip olan rahatsızlıktır. Tek taraflı yarım dudak yarığı, tek taraflı tam dudak yarığı, iki taraflı ve yarım dudak yarığı, bir tarafı tam, bir tarafı yarım dudak yarığı, iki tarafı da tam dudak yarığı ve orta hat dudak yarığı şekillerinde oluşabilir.
Bebeklerde Yarık Dudak
Bebek anne karnındayken ultrason ile tespit edilebilen, gebeliğin 8. ila 12. Haftaları arasında oluşur. Dudak yarığı ameliyatı bazen bebek doğar doğmaz yapılabilirken, uygun olan gelişime de önem verilerek 2. veya 6. ayda yapılmasıdır.
Bebeklerde Yarık Dudak
Yetişkinlerde Yarık Dudak
Anne karnında oluştuğu için doğuştan görülen bir anomali olduğundan, yetişkin yaşa gelinmeden ameliyatların planlanması gerekir. Bu durum hem erken yaşta normalleşme sağlayarak özgüven ve sosyalleşme konusunda avantaj sağlarken, hem de ameliyat sayı ve başarı oranını da artırmaktadır. Ancak yetişkin olunduktan sonra da operasyonlar başarı ile gerçekleşerek gerekli iyileşme sağlanabilmektedir.Burada dikkat edilmesi gereken tedaviye konuşma bozukluğu terapisinin de eklenmesi gerekliliğidir.
Yetişkinlerde Yarık Dudak
Tedavi Yöntemleri
Bugün operasyonlarda artık kazanılan yüksek tecrübe ve teknoloji ile başarı oranı gittikçe yükselmiştir. Dudak yarıkları 3-4 aylıkken, en geç ise 1 yaşa kadar kapatılmalıdır. Tanı ve tedavi sürecinin plastik cerrahın hemen görebileceği, beslenme uzmanlarının ve süreçte yer alacak diğer uzmanlara da sahip tam donanımlı hastanelerde gerçekleştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Cerrahi Operasyon
Ortalama olarak 20 yaşına dek sürer ve tedavi süreci boyunca hasta 5-6 operasyon geçirebilmektedir. Bunun nedeni ise erken yaşta yapılan ilk ameliyat sonrası insanın anatomik olarak gelişiminin sürekli olarak devam etmesi ve o an düzeltilen görüntünün yeniden bozularak tekrar operasyon gerektirmesidir.
Konuşma terapisi ile konuşmayı yakın takip etmek ve dil gelişimi: İşitme organlarının etkilenmesine ek olarak damak yarıklı çocuklarda bazı belli sesleri çıkarmak için gerekli mekaniklerde eksiklikler vardır. Bu nedenle konuşma gelişiminde gerilik ve bozukluk olabilir.
Dudak Damak Yarıklarında Konuşma Terapisi
Konuşma terapisi ile konuşmayı yakın takip etmek ve dil gelişimi: İşitme organlarının etkilenmesine ek olarak damak yarıklı çocuklarda bazı belli sesleri çıkarmak için gerekli mekaniklerde eksiklikler vardır. Bu nedenle konuşma gelişiminde gerilik ve bozukluk olabilir. Bu sebeple bir konuşma terapistinin çocuğunuzun konuşma gelişimini yakından izlemesi ve karşılaşılan sorunların farkında olması gereklidir. Doktorunuzla ilk karşılaştığınızda cerrahınızla bu konuyu mutlaka paylaşın.
Konuşma Terapisi Muayenesi
Dudak damak yarığı (DDY)konuşma terapisi seansları sırasında terapistin çocuğunuzla oynar gibi gözükmesine aldanmayın oyun çocuğu değerlendirmek için ideal bir ortamdır. Çocuğunuzun konuşma terapisi seanslarına siz de katılmalısınız çünkü konuşma eğitimi evde de devam edecektir. Çocuğunuzun konuşma gelişimi aşamasında ileri değerlendirme için ileri yaşlarda videofluoroscopy veya nasoendoskopi gerekebilir.
Sık Sorulan Sorular
Konuşma Terapisi Her Çocuk İçin Gerekli mi?
Unutulmaması gereken dudak damak yarıklı her çocuk konuşma gelişimi problemleri yaşamaz. Her konuşma sorunu da damak yarığına ilişkin değildir. Çocuğunuza ilişkin ters gittiğini düşündüğünüz bir şey varsa mutlaka ekiple paylaşın. Sert ve yumuşak damak beraber ağız boşluğunu burun boşluğundan ayırır. Akciğerlerden gelen hava boğaz yolu ile buruna yönlenir. Konuşma sırasında ise yumuşak damak içindeki kaslar kasılarak yukarı ve geriye doğru bir hareket yaparak yutkunma sırasında yukarı gıda kaçışını engellediği gibi konuşma sırasında damak geniz kapakçığını oluşturarak açılır kapanır.
Dudak Damak Yarığı Ameliyatından Sonra Konuşma Bozukluğu Ne Kadar Sürer?
Ameliyattan sonra konuşmanın veya ses çıkarmanın bozulduğu aşikardır. Bu 6-8 hafta kadar sürer ve bebek normale döner. İstemeniz durumunda konuşma terapisti görerek ev şartlarında ne yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Bebeğinize basitçe dudak sesleri olan p ve b harfleri ile dil ucu sesleri olan t ve d harflerini içeren sesleri zorlayabilirsiniz. Bunun için örneğin dil ucunu dışarı zorlayan balık taklidi yapmak veya ön-uç dil için at nalı sesi önerilebilir. Hayvan inlenmelerinden kükremelerinden kaçınılmalıdır. Aslan sesi gibi. Bu sesler boğazın gerisinde damak yarıklı bebekte zayıflığa veya kötü alışkanlığa sebep olabilir. Uh oh gibi boğazın gerisinde oluşan seslerden de bu nedenle kaçınılmalıdır.
Konuşma Terapisi Duyma Sorunu Yaşayan Çocuklarda İşe Yarar mı?
Damak yarıklı çocukların bazılarında konuşma bozukluğu olacaktır. Bu ortak kulak ile ilgili olabilir. Ya da damak yeterince iyi çalışmayarak boğazdan buruna kaçan havayı engelleyemeyebilir. Damak onarımı sonrası birçok bebekte konuşmada düzelme başlar tabi kulak sorunları olmaması şartı ile.
Dudak Damak Yarıklarında Geniz Etinin Önemi Nedir?
Geniz etleri konuşma açısından damak yarıklı çocuklarda önemlidir. Alınmaları gerekir ise mutlaka öncesi DDY ekibine danışılmalıdır. Bademcikler aynı derece önemli değildir. Tıbbi gereklilik olunduğunda cerrahınıza haber verme kaydı ile alınabilir. Damak yeterince çalışmayınca ortaya çıkan durumu (velofarenjeal yetmezlik kısaca Vipiay) düzeltmek maksadı ile ameliyatlar 4,5 yaş ve sonrası planlanabilir.
Küçük dil olmadan konuşmak mümkün mü?
Konuşmaya ilişkin en yersiz kaygı bebeğin küçük dilinin olmadığı düşüncesidir. Damak yarıklı bebeklerde tüm damak gibi küçük dil de ortadan yarıktır. Küçük dil konuşmada önemli bir organ değildir. Ameliyattan sonra görünmemesi hiçbir şey ifade etmez. Bu bebeklerin konuşamayacağı yanlıştır. Sadece konuşmalarında bozukluk ve anlaşılmazlık olabilir.
