Bebekler, anne karnında olduğu dönemde birçok değişiklik geçirir. Rahim içi dönemde sağlıklı bir gelişim sağlamaları önemlidir. Bebeklerde yarık dudak neden olur sorusunun birçok cevabı vardır. Genetik faktörlerin yanı sıra çevresel nedenlerle de yarık dudak oluşabilir.
Yarık dudak ve damak tedavilerinin uygulanması gerekir. Bu nedenle uzman kişilere başvurarak tedavi sürecini başlatmak önemlidir. Bebeklerde yarık dudak neden olur sorusunun cevabını, bebeğin yaşadığı komplikasyonlara göre değerlendirmek gerekir; yutkunma, beslenme ve emme sorunları gelişebilir.
Bebeklerde Yarık Dudak Nedenleri
Bebeklerin anne karnındaki gelişim süreçlerinde farklılıklar meydana gelebilir. Annenin yetersiz beslenmesi, folik asit ve vitamin eksikliği, alkol ve sigara kullanımı ile genetik nedenler yarık dudağa yol açabilir. Dudak yarıkları ultrasonda her zaman fark edilmeyebilir; bu nedenle doğumdan hemen sonra muayene önemlidir. Bebeklerde yarık dudak neden olur sorusunun yanıtlanması ve tedavi planı için hekim muayenesi gereklidir.
Dudak yapısı gebeliğin 4–5. haftalarında, damak yapısı 8–9. haftalarda oluşmaya başlar; 12. haftada birleşmenin tamamlanması beklenir. Birleşmenin tam olmaması dudak ve/veya damakta yarığa neden olabilir. Çevresel etkenler ve genetik yatkınlık bu süreci etkileyebilir. Annenin yeterli vitamin alması ve zararlı alışkanlıklardan uzak durması önemlidir.
Yarık Dudak Görülme Sıklığı Nedir?
- Dudak yarıkları: %19
- Damak yarığı: %36
- Her ikisi birlikte: %45
Olasılıklar kişiden kişiye değişebilir; risk faktörleri her bebekte farklıdır. Yarık dudak rahatsızlığının erkeklerde, kızlara göre daha sık görüldüğü bildirilir.
Yarık Dudak Çeşitleri Nelerdir?
Yarık dudak ve damak farklı tiplerde görülebilir; tedavi yaklaşımı tipe göre planlanır.
- Yarık dudak üst dudak bölgesinde oluşur:
- Tek taraflı tam dudak yarığı
- Çift taraflı tam dudak yarığı
- Orta hat dudak yarığı
- Damak yarıkları sert ve/veya yumuşak damakta olabilir:
- Yumuşak damak yarıkları
- Sert damak yarıkları
- Hem sert hem yumuşak damak yarıkları
Yarık Dudak Sonrası Bakım Nasıl Yapılır?
Yarık dudak tedavisi genellikle bebek 3 aylıkken planlanır. Amaç hem estetik görünümün iyileştirilmesi hem de dudak fonksiyonlarının düzgün çalışmasıdır. Yarık dudağa burun şekil bozuklukları eşlik edebileceğinden burun onarımları da aynı süreçte yapılabilir.
Yarık damak tedavisinde amaç, normal konuşma için gerekli anatomiyi ve estetik bütünlüğü sağlamaktır. Hasar yalnızca yumuşak dokuda ise ameliyat yaklaşık 3. ayda, tüm damakta ise genellikle 9. aya doğru planlanır.
Ameliyat günü ve gecesi hastanede kalınması önerilir. Beslenme oturur pozisyonda ve kaşıkla yapılmalı, cerrahi alan kuru tutulmalıdır. Hekimin önerdiği antibiyotikli pomatlarla günlük pansuman yapılır. Yarık damak ameliyatı sonrası bakım daha zorlu olabilir; kanama veya dilde şişme gibi durumlarda solunum riski açısından yakın takip şarttır.
Yarık Dudak/Damak Sonrası Görülebilen Komplikasyonlar
Ameliyat sonrası enfeksiyon, kanama, solunum sıkıntısı, anesteziye bağlı reaksiyonlar ve skar (yara izi) görülebilir. Steril bakım, doğru beslenme pozisyonu ve hekim önerilerine uyum, komplikasyon riskini azaltır. Olağan dışı bir belirti durumunda sağlık ekibiyle hemen iletişime geçilmelidir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
