Dudak damak yarıklı bebekler ne zaman ameliyat edilir?
Bu bebekler için ameliyat yaşımız önce dudak yarıklarını kapatmak ve damak yarıklarını daha sonra kapatmak üzere iki tarihtedir.
Dudak yarıklarını kapatmak için 10 hafta, yani 3 ayı mutlaka bekliyoruz. Bebeğin akciğer gelişimi ve bağışıklık sisteminin gelişimi açısından bu süre çok önemlidir. Bu sürede anestezi riskleri önemli ölçüde aşağıya iniyor. İlk etapta bebeğin dudağındaki yarayı kapatıyoruz. Daha sonra da aynı seansta bebeğin burnundaki ve burun içindeki eğrilikleri düzeltiyoruz. Bu, son yıllarda çok güncel ve yararına inandığımız bir uygulama olmaya başladı. Artık eskisi kadar buruna dokunmama, bunun içerisindeki eğikliği düzeltmeme gibi korkularımız yok. Dudak yarığı onarımının hemen sonrasında bebek kaldığı yerden beslenmeye devam ediyor. Anneden emiyor ise emmesine hemen izin veriyoruz. Biberonla alıyorsa biberondan almasına izin veriyoruz ve artık emzik kullanmalarına bile izin vermeye başladık. Sonrasında ise bir toparlanma süreci var. Bu yaklaşık 3 ay ila 4 ay sürüyor. Kilosunun gelişimi, sağlığının gelişimiyle beraber eğer bebeğin kilosu ve sağlığı iyi ise bebekleri 6 ila 7 aydan itibaren damak yarığı kapatma ameliyatına alıyoruz.
6. ve 7. ay dönemi
Bebekte sadece dudak yarığı varsa ameliyat zaten bitmiş oluyor. Bebekte sadece damak yarığı var ise ameliyat için 6 ila 7 ayı bekliyoruz. 6 ila 7. ayda yapılacak olan damak yarığı ameliyatı sırasında damaktaki yani yumuşak damaktaki konuşma kaslarını güçlendirici ve onları olması gerektiği pozisyonlara getiriyoruz. Böyle olunca da konuşmaya hazır bir anatominiz oluyor. Bu anatominin çalışmaya başlaması, kasların tam teşekküllü olarak konuşmaya iştirak etmesi, 1, 3 ayı hatta 4 ayı buluyor.
Bebeklerimizin bu zamanda daha erken konuşmaya, ses çıkarmaya, ses üretmeye başladıklarını düşünecek olursak 9 ila 12 aya hazır olmaları için 6.- 7. ayda ameliyat olmalarını tercih ediyoruz. Bu ameliyatların da tabii yine ehil ellerde yapılması gerekiyor. Damak yarığı ameliyatının bitmesiyle beraber ilk bir yaş içerisinde hem dudak yarığı, hem de damak yarığı ameliyatının sonlanmasıyla beraber en önemli iki ameliyatı tamamlamış oluyoruz.
3 yaş önemli bir dönem
Sonraki süreç içerisinde ise 3 yaş ile 6 yaş dönemini konuşmak lazım. Bu dönem içerisinde bebeğin kozmetik sorunları olarak dudağında veya burnunda varsa ilk ameliyatta düzeltememiş veya düzeltildi ise sonradan bozulmuş olan durumları tekrar düzeltmek, kozmetik açıdan ideal duruma getirmek mümkün. Buradaki hedef çocuğun sosyal olarak yaşadığı ortamda gelişiminin önünü açmaktır. Alay mekanizmasından, ayrıştırılmadan, ötekileştirilmeden kurtarmaktır.
Bir diğer önemli konu ise konuşma. 3 yaşına geldiğimiz zaman önemli bir dönüm köşesindeyiz. Bu zaman dilimi içerisinde bebekler artık değerlendirilebilir bir konuşma üretkenliğine geçmiş olmalıdır. Bunun için de konuşma terapistlerine ihtiyacımız var. Konuşma terapistlerinin yapacağı testlerle değerlendirmelerle, sadece aileninkilerle değil bebekte veya çocukta bir konuşma bozukluğu varsa bunu tespit etmek mümkün.
Çocuktaki konuşma bozukluğu için konuşma terapisi tavsiye ediyoruz. Eğer ki damaktaki yapılan ameliyatta yetersizlik ciddi boyuttaysa veya orta ciddi boyutta ise o zaman konuşma terapisine gerek kalmadan bebekleri konuşma cerrahisine alıyoruz. Konuşma terapistinin desteği de mutlak.
6-12 yaş dönemi
Daha sonraki dönem ise 6 yaş ila 12 yaş arası dönem. Ortodontistlerin çok faal olarak bebeğin ağız yapısı, çene ve diş yapısı ile ilgilendikleri dönem. Bu dönemde cerrahi olarak tek bir zorunlu ameliyatımız var, o da özellikle diş kemeri diye tabir ettiği dişlerimizin çıktığı kemik bölgesindeki eksiklik. Bu eksikliği gidermek için de kalçadan aldığımız kemik parçaları ile oradaki eksikliği, yarığı gideriyor ve kapatıyoruz. Şu an için geçerli olan yöntem bu. Burada, oradan sağlıklı bir diş sürümünü sağlama hedefi güdülüyor. Tabii ki ortodontistlerin rolü yine çok büyük. Bebekteki, çocuktaki bu konuşma ve diş üst çene gelişimi tamamlandıktan sonra ergenlik döneminde bizi bekleyen başka bir ameliyat yok.
Sadece yetişkinlik dönemine yaklaştığımızda varsa eğer ki % 25 oranında özellikle çift taraflı yarıklarda ve tek taraflı şiddetli yarıklarda gördüğümüz üst çene ve alt çene ilişkisinin bozulduğu durumlar söz konusu. Bu durumlarda ortodontik tedavi yetersiz kalınca da ameliyatlara yöneliyoruz. Üst çeneye veya alt çeneye yapılan cerrahi müdahalelerle ısırmayı, çene kapamayı ve profili düzeltmek mümkün. Nihai bir ameliyatımız var bu uzun bir maraton. 20 yaşına gelindiğinde de burnun uç kısmında burnun iç kısmında üst dudakta kaldı ise dudağının altında ve damaktaki diğer problemleri giderici nihai ameliyatlar ile bu uzun tedavi süreci sona eriyor.
Dudak damak yarıkları tedavisi bir ekip işi
Görüldüğü üzere bu bir ekip işi ve bu çok uzun soluklu bir iş. Ama her işin başının önemi olduğu gibi, ilk yapılan ameliyatların yani ilk yapılan dudak yarığı ameliyatının ve damak yarığı ameliyatının da bir binanın temelini oluştururcasına önemi de yadsınamaz. Bu ameliyatları plastik ve rekonstrüktif estetik cerrahlar yapmaktadır. Ülkemizde de genellikle bu ameliyatı bu konuda deneyimli ve eğitimli plastik cerrahların yaptığını söylemek mümkün. Deneyimli ellerde elde edilen sonuçlar çok daha iyi olmakta, ameliyat sayıları daha aza inmektedir.
Özetleyecek olursak; dudak damak yarıkları hiçte azımsanmayacak ölçüde sık görülen anomaliler ve şekil bozukluklarıdır. Doğru ellerde doğru zamanlarda ameliyatlar yapıldığı zaman hiçbir şekilde sağlık sorunu olmamakta ve hepimizle birlikte sosyal yaşamlarını başarıyla sürdürmektedirler.
