Kategori: Sağlıklı Bilgiler

İyi bir kadın doğum hekiminin takibinde özellikle dudak yarıklarını ultrasonda yakalamak mümkün. Bu sorunu yakalamanın oranlarının yüzde 60-70 civarında olduğunu söylemekte fayda var. Damak yarıklarını yakalamak ise, hem ağzın içinde yer almış olmaları, hem de görülmesinin çok zor olmaları sebebiyle önceden tespit edilmesi oldukça zordur.

Gebelik döneminde dudak damak yarıklı bebekler için bir şey yapılabilir mi?

Şu an için geçerli her hangi bir tedavi veya ilaçla anne karnında dudak damak yarığını kapatabilmenin bir yöntemi yoktur. Şiddetinin ise, artabileceğini veya azalabileceğini söylemek de mümkün değildir. Burada önemli olan tanıyı koymak ve bu tanıya eşlik edebilecek başka organ anomalilerinin olup olmadığının ise tespitini yapmaktır. Bunu yine kadın doğum hekimleri ultrason eşliğinde doğum öncesi gerçekleştirirler.

Doğumdan sonra dikkat edilmesi gerekenler

Doğumun hemen sonrasında her bebekte olduğu gibi solunum yollarının açık olması, önemli organların çalışır olması ve bebeğin bir süre bir an önce beslenebilir duruma geçmesi yani emebilmesi önemlidir. Dudak damak yarıklı bebekler, tek başına dudak yarıklı oldukları zamanda beslenebilirler ve anneden de emebilirler. Ancak beraberinde damak yarığı olduğu zaman beslenmede güçlük çekebilirler.

Hem meme başını yakalayamamak hem de ağız içerisinde vakum etkisi ile negatif basınç oluşturamamaktan dolayı anne memesinde ki sütü dışarıya almakta bebekler çok zorluk çekiyorlar. Bu durumda devreye tabi ki biberonu sokuyoruz. Özel biberon veya klasik biberon fark etmeksizin dike yakın pozisyonda bebeklerin, birkaç saat içerisinde veya birkaç gün içerisinde beslenmeleri mümkün. Hatta haftalar içerisinde diğer bebeklerle aynı oranda beslenmelerini görmek de çok mümkün ve doğal. Bu konuda paniğe kapılmamak gerekiyor. Bebeği doğduktan sonra karşılayan personelin, sağlık ekibinin bu konudaki tecrübesi bilgisi çok önem kazanıyor.

Dudak damak yarığı ameliyatları ne zaman yapılır?

Dudak damak yarığı ameliyatları, doğumdan 3 ay sonra başlayan dudak yarığı ameliyat serüvenidir. İlk ameliyat 3 aylıkken dudak yarığı ameliyatıdır. Daha sonra ise 6 ay ile 12 ay arasında damak yarığı ameliyatı planlanıp yapılmaktadır.

Bunu takiben 3 ila 6 yaş arasında yaptığımız ameliyatlar var. Bunların bir kısmı konuşmaya yönelik olan ameliyatlar, bir kısmı ise kozmetik ameliyatlardır. Dudakta veya burunda olan şekil bozukluklarına, estetik kaygılara yönelik ameliyatlardır.

8 ila 10 yaş arasında yaptığımız bir ameliyat var ki, bu ameliyat zorunlu bir ameliyattır. Bu da kalça kemiğinden aldığımız kemik ile üst tarafta diş etindeki aralığı kapattığımız ameliyatlardır.

Daha sonra ise ergenlik döneminde yaptığımız ameliyatlar vardır. Bunlar da alt çenede eğer bir gerilik veya önde olma, üst çenede özellikle daralma ve önde veya geride olma problemi varsa bunları düzeltmeye yönelik ameliyatlardır. Bunlar çok nadir yaptığımız ameliyatlardır. Ayrıca 20 yaşına gelindiğinde yaptığımız bir ameliyat var, o da özellikle burun estetiği ve nefes alıp verme açısından yaptığımız burun ameliyatlarıdır.

Toparlayacak olursak tek taraflı dudak damak yarıklı bir çocukta yaklaşık 5 ila 6, çift taraflı bir dudak damak yarıklı bebekte yetişkin çağa gelinceye kadar 6, 7, 8 tane ameliyat, sadece dudakta bir yarık var ise o zaman 1 veya 2 ameliyat, dişeti etkilendiyse 3 ameliyat, sadece damakta bir yarık var ise o zaman da konuşmada sorun olmazsa 1 ameliyatla tedavi sonlandırılmış olmaktadır.

Dudak damak yarıklı bebeklerde küçük dil onarımı

Yarık damak oluşan bebeklerde damakla birlikte küçük dil de yarık olarak 2 parça halinde bulunmaktadır. Küçük dil her ne kadar konuşmada çok büyük bir öneme sahip olmasa da ameliyat sırasında küçük dil onarılmaktadır. Ancak tedavinin bir parçası olarak konuşmaya olumlu etki sağlamak adına küçük dil geriye doğru dikilmektedir.

Ebeveynler tarafından en sık sorulan sorular bebeğin küçük dilinin olup olmadığıdır. Evet yarık damaklı bebeklerde küçük dil bulunmaktadır. Yarık damak ameliyatı ile onarılmaktadır.

Yarık Damak Ameliyatı Sonrası Dikiş Açılması Nedir? Fistül Açılması Normal Midir?

Dudak damak yarıkları ameliyatı sonrasında fistül dediğimiz açılmalar bazen meydana gelebilmektedir. Bu açılmaların boyutu farklılık gösterebilir. Bazen çok küçük açılmalar oluşurken bazı durumlarda daha büyük açılmalar meydana gelebilir.

Damak yarığı ameliyatı sonrası en sık rastlanılan komplikasyonlardan bir tanesi de damakta açılma meydana gelmesidir. Oronazal fistül olarak da bilinen bu açılmanın ana belirtileri arasında yemeğin geri akması ya da seste hipernazalite yer almaktadır. Damak yarığı ameliyatı esnasında meydana gelen gerilim, vasküler kazalar ya da enfeksiyon da fistül meydana gelmesine neden olabilmektedir.

Açılma fistül genellikle damağın ön bölümü olan sert kısmında ya da arka tarafa doğru sert bölümden yumuşak bölüme geçiş kısmında meydana gelmektedir. Fistülün tedavisi bulunduğu yere, büyüklüğe ve meydana gelme biçimine göre değişiklik göstermektedir. Fistül ameliyatı sonrasında bir kez daha fistül meydana gelme oranı çeşitli sebeplere bağlı olarak değişmektedir.

Hamileliğin beş ila altıncı haftasında fetüsün üst dudağı birleşmektedir. Sekiz ila dokuzuncu haftasında ise ağzın çatısı formunu almaktadır. Ancak bazı durumlarda bu iki süreç tamamlanmaz ve sonuç olarak ortaya dudak damak yarığı çıkmaktadır. Dudak yarığı, üst dudakta cildin ayrı kalmasıyla ortaya çıkar. Bu yarık küçük olabildiği gibi aynı zamanda üst diş eti ve çeneyi de etkileyebilmektedir. Damak yarığı ise damaktaki açıklıktır. Bu açıklık sadece daha sert olan damağın ön kısmında olabildiği gibi bazı durumlarda daha yumuşak olan arka tarafa kadar ilerleyebilmektedir. Dudak damak yarığı günümüzde en sık karşılaşılan doğum bozukluğudur. Bu yarıklıklar sadece bir tarafta meydana gelebildiği gibi aynı zamanda her iki tarafta da oluşabilmektedir.

İkinci Bebekte Dudak Damak Yarığı Olasılığı

Dudak damak yarığı çeşitli nedenlerle görülebilmektedir ancak genel olarak ailede birinde olması diğerlerinde de görülme olasılığını yükseltmektedir. Dünyada doğan her 700 bebekten 1 tanesinde yarık meydana gelmektedir. Ebeveynlerden birinde yarık varsa çocuklarda görülme olasılığı %2-8 arasında değişiklik göstermektedir. Ebeveynlerinden birinde ve kendilerinde yarık olan çocukların kardeşlerinde ya da çocuklarında dudak damak yarığı görülme olasılığı ise %10-20 arasında değişiklik göstermektedir. Ebeveynlerin her ikisinde yarık olmadığı ve ilk bebekte yarık meydana geldiği durumlarda ikinci bebeğin benzer bir durumdan etkilenme olasılığı %2-8 arkasındadır. Ancak teyze ya da amca gibi ikincil dereceden akrabalarda da olması durumunda bu oran %10-12 arasına çıkmaktadır.

Risk Faktörleri

Dudak damak yarığının en yüksek görülme riski aile üyelerinden birinde de olmasıdır. Ancak bunun yanı sıra hamilelik süresince sigara, alkol ve uyuşturucu tüketimi de dudak damak yarığı riskini arttıran etmenlerden bir tanesidir. Hamilelikten önce diyabet tanısı konmuş olması ya da hamilelik sırasında obezite meydana gelmesi de risk faktörleri arasında yer almaktadır. Yarık dudak ve sağlıklı damak erkeklerde daha çok görülmektedir. Yarık damak ve sağlıklı damak ise kadınlar arasında daha yaygındır. Dudak damak yarığı Asyalılarda ve Asya kökenli Amerikalılarda yaygın bir şekilde görülürken en az Afrikalı ve Afrika kökenli Amerikalılarda görülmektedir.

Dudak damak yarığı, üst dudakta ya da damakta meydana gelen açıklıklardır. Henüz anne karındaki bebeğin gelişiminde meydana gelen yüzdeki şekil bozukluklarıdır. Bu yarıkların dudağın ya da damağın her iki tarafında meydana geldiği durumlara ise bilateral yani çift taraflı dudak damak yarığı adı verilmektedir. Tek taraflı ve çift damaklı yarıkların en büyük farklardan birisi orta kısımda kalan dudak ve diş etidir. Bu kısımlar diğer taraflardan tamamen ayrılabildiği gibi aynı zamanda parçalı olarak da ayrılabilmektedir. Dudak damak yarığı olan her 10 çocuktan birinde bu durum çift taraflı olarak gözlemlenmektedir.

Çift Taraflı Dudak Damak Yarığı Tedavisi

Çift taraflı dudak yarığı tedavisine 3 ile 6. aylar arasında başlanmaktadır. İlk ameliyatta dudağın bir tarafındaki yarık düzeltilmektedir. Bu ameliyattan 1 ay sonra ise ikinci bir ameliyat yapılmaktadır. Bu şekilde dudak normal haline döndürülebilmektedir. Ameliyatta yarığın her iki tarafına da kesikler açıklamaktadır. Bu kesikler ile oluşturulan flepler dikilerek normal bir dudak elde edilmektedir. Özellikle yarığın derin olduğu durumlarda ek burun ameliyatı da gerekebilmektedir. Bu ameliyat kombine bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Ameliyat bebeğin hayat kalitesini, yemek yemesini, nefes almasını ve konuşmasını önemli ölçüde etkilemekte ve iyileştirmektedir. İlerleyen dönemlerde de ise ek bir ameliyata pek fazla gerek duyulmamaktadır.

Ameliyat Sonrası Ek Tedaviler

Dudak damak yarığı tedavileri sadece ameliyattan ibaret bir tedavi değildir. Bebeğin sağlıklı bir şekilde büyümesi için bir ekip tarafından düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Beslenme uzmanı ve konuşma terapisti ile bebeğin sağlıklı bir şekilde beslenmesi ve düzgün bir şekilde konuşması sağlanmaktadır. Kalıcı diş büyümesini ve üst çeneyi desteklemek için damak yarığı olan çocuklarda 8 yaşındayken bir ameliyat daha gerekebilmektedir. Damak yarığı olan çocukların yaklaşık olarak %20’sinin konuşmasının iyileşmesi için ameliyata ihtiyaç duyulmaktadır. Operasyonlar tamamlandıktan sonra görünüş olarak da önemli ölçüde iyileşme elde edilmektedir ve bu iyileşme zaman geçtikçe düzelmektedir. Ancak tamamen bir iyileşme ve izsiz bir görünüm büyük ölçüde mümkün olmamaktadır.