Dudak damak yarığı ameliyatları sonrasında en sık görülen komplikasyonlardan biri de oronasal fistül (açılma) oluşumudur.
Açılma olup olmadığını, beslenme ve ses çıkarmadaki değişimleri izleyerek fark etmek mümkündür.
Fistül yaygın görüldüğü için doğru tetkik ve iyi bir planlamayla kapatılabilir. Bu yazıda fistülün olası etkilerini ve tedavi seçeneklerini özetliyorum.
Dudak Damak Yarığı Ameliyatı Sonrası Fistül Sorunu Nedir?
Damak ameliyatlarından sonra orta hatta farklı boyutlarda açıklıklar gelişebileceği gibi, dikişlerin tamamen ayrılmasıyla “tam açılma” da görülebilir. Küçük açıklıklar yalnızca takip edilerek izlenebilirken, daha büyük olanlar ikinci bir müdahale ile onarılmalıdır.
Operasyon sonrasında fistül oluşumu şu nedenlerle ortaya çıkabilir:
- Vasküler kazalar,
- Enfeksiyon,
- Ameliyat sırasında dokuda aşırı gerilim.
Oronasal fistül genellikle damağın ön bölümündeki sert kısımda veya sert damaktan yumuşak damağa geçiş bölgesinde görülür. Tedavi planı; fistülün boyutu, yeri ve oluşum nedenine göre değişir.
Fistül Tedavisi Nasıl Yapılır?
Damak yarığı operasyonu sonrasında fistül geliştiyse, kapatılması için ikinci bir ameliyat planlanır. Fistül onarımı genellikle ilk ameliyattan yaklaşık 6 ay sonra yapılır ve farklı cerrahi yaklaşımlar uygulanabilir.
Tekrar etme riskini azaltmak için tek katmanlı kapatma tercih edilmez. Değerlendirmeler sonucunda çoğunlukla iki veya üç katmanlı kapatma uygulanır. Tek katmanlı kapatma sonrasında yeniden fistül gelişme olasılığı yaklaşık %40’tır.
Fistül ameliyatından sonra “tekrar açılır mı?” sorusu da sık sorulur. Az önce de belirtildiği gibi tek katmanlı kapatmalarda nüks oranı yüksektir. Sert damakta oluşan açıklıkların, bu bölgenin yeniden yapılandırılmasıyla kapatıldığı durumlarda nüks olasılığı yaklaşık %5’tir. Sert–yumuşak damak geçişindeki fistüllerde ise uygun flepler kullanıldığında nüks beklenmez.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
