Dudak damak yarığı oluşum nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bu rahatsızlığın oluşum sebepleri arasında akraba evliliği ve gebelikte sigara kullanımı gibi etkenler yer alabilir. Ayrıca kan sulandırıcı ve psikiyatrik ilaçlar ile vitamin eksiklikleri de dudak damak yarığı oluşumuna yol açabilir.
Hastalığın oluşumunda genetik faktörler de etkilidir. Aile öyküsünde yarık damak veya dudaklı birey varsa çocukta bulunma riski %4’tür. Ailede ilk iki çocukta damak yarığı görülmüşse üçüncü çocukta risk %9’a çıkabilir. Gebeliğin 13. haftasında belirlenebilen bu rahatsızlığın tedavi yöntemleri günümüzde oldukça gelişmiştir.
Genellikle engel oluşturmadan tedavilerden olumlu sonuçlar alınır. Ultrasonla yapılan tanı sonrasında hasta için bireysel tedavi planı belirlenir.
Dudak Damak Yarığı Nedenleri?
Dudak damak yarığı nedenleri arasında genetik faktörler önemli yer tutar. Aile öyküsünde yarık bulunması riski artırır; aile öyküsü yoksa mutant genler etkili olabilir. IRF6 geni, dudak damak yarığı oluşumunda en sık suçlanan genlerden biridir. Diğer etkenlerden bazıları şunlardır:
- Çevresel faktörler tek başına ya da birlikte etkili olabilir; çoğu zaman spesifik bir neden saptanamayabilir.
- Yüksek dozda kortizon kullanımı (deneysel düzeyde) riski artırabilir.
- Hamilelik sırasında sürekli ilaç kullanımı tavşan dudak oluşum riskini yükseltebilir.
- Anneye ait etkenler: aşırı alkol ve tütün tüketimi, obezite, folik asit eksikliği vb.
- Hamileliğin ilk üç ayında kızamıkçık (rubella) enfeksiyonu geçirmek.
Dudak Damak Yarığı Genetik Bir Sorun Mudur?
Dudak damak yarığı olgularının yaklaşık %5–10’unda genetik faktörler doğrudan rol oynar. Ailede yarık öyküsü riski artırır; aile öyküsü yoksa mutant genler etkili olabilir.
Genel olarak çevresel faktörler de belirgindir. İlaç kullanımı, enfeksiyon, stres, zararlı maddeler ve vitamin/folik asit yetersizliği riski artırabilir. Dudak damak yarığı, burun ve üst çene çıkıntılarının birleşme kusurundan kaynaklanır ve istatistiksel olarak her 700–1000 bebekte bir görülebilir.
İlginizi Çekebilir;
Ameliyat Sonrası Dudak Damak Yarığı Tamamen İyileşir Mi?
Dudak damak yarığı ameliyatı sonrasında iyileşme genellikle kısadır; dikişler yaklaşık 1–1,5 ayda düşer. İyi bakım, iyileşme süresini kısaltabilir. Bebeğin elini ağzına götürmemesi ve beslenmenin hekim önerilerine uygun yapılması önemlidir.
Başlangıçta bakım zorlayıcı görünse de süreç çoğunlukla sağlıklı tamamlanır. Ameliyat küçük yaşta yapıldığından büyüme sürecinde iz belirginliği azalır. Uygun destek tedavileriyle konuşma engeli gelişme olasılığı düşüktür; bu nedenle erken yaşta cerrahi önemli bir avantaj sağlar.
Dudak ve damak yarıkları hakkında daha fazla bilgi için Youtube kanalımızı ziyaret edin.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
