Hamilelik esnasında yüz ve ağız içi gelişiminde yer alan yapıların tam olarak birleşememesi sonucunda dudak damak yarıkları meydana gelmektedir. Dudakta meydana gelen yarıklar bulunduğu tarafa göre tek ve çift taraflı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Dudak yarıkları ayrıca tam ve tam olmayan şeklinde iki farklı kapsamda değerlendirilmektedir. Damak yarıkları ise yumuşak damak yarıkları ve sert damak yarıkları olmak üzere iki şekilde ele alınır.
Gelişen teknoloji sayesinde günümüzde kullanılan görüntüleme yöntemleri ile dudak damak yarıkları daha bebek anne karnındayken teşhis edilebilmektedir. Dudak damak yarıkları tedavi edilebilmektedir.
Bu tedavi içerisinde ortodonti ve psikoloji gibi farklı dalların da yer aldığı multidisipliner bir süreçtir. Dudak damak yarıkları ameliyatı büyük ameliyatlardır ve her ameliyatta olduğu gibi bu ameliyatlarda da bazı riskler bulunmaktadır.
Ameliyat Sonrası Fistül Sorunu
Dudak damak yarıkları ameliyat ile kalıcı ve daha önemlisi başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Ancak her operasyonda olduğu gibi dudak damak yarıkları operasyonunda da bazı riskleri vardır.
Bunlardan en sık görüleni damak yarığı ameliyatı sonrasında meydana gelen oronasal fistüldür. Açılma olarak da bilinen fistül, dikişlerin herhangi bir sebeple genişlemesiyle delik meydana gelmesi olarak ifade edilebilir.
Açılmalar yüzeysel, derin, tam açılma gibi farklı şekillerde meydana gelebilmektedir. Başarılı bir şekilde gerçekleştirilen ameliyatlardan sonra tam açılma riski oldukça düşüktür. Yüzeysel olarak meydana gelen açıklıkların önemli bir kısmı ise zaman içerisinde kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
Çekme Problemi
Dudak yarığı ameliyatı sonrasında görülen durumlardan bir tanesi de çekmedir. Meydana gelen dudak yarığının şiddeti, ameliyat sonrasındaki iyileşme döneminde yapılan bazı yanlışlar ve bebeğin genetik yapısına bağlı olarak çekme değişkenlik gösterebilir.
Ameliyat yarasının iyileşmesinin doğal bir sonucu olarak çekme mutlaka meydana gelir. Çekmenin en yüksek olduğu evre, ameliyatı takip eden ilk üç aydır. Gevşeme ve yumuşama genellikle altıncı ay civarında belirginleşir.
Çekmenin şiddetini azaltmaya yardımcı özel bir masaj uygulaması bulunmaktadır. Bununla birlikte iz jeli uygulaması da çekme yaşayan hastalara destek olabilir.
İyileşme ilerledikçe çekme çoğunlukla belirgin biçimde azalır. Hastaların büyük kısmında çekmeye bağlı ek bir ameliyata ihtiyaç duyulmaz.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
