Dudak Damak Yarıkları Hangi Dönemlerde Tespit Edilebilir?
Dudak damak yarıkları, bebeklerde doğum öncesi oluşan bir anomalidir. Dudak ve damak yapısında olağan dışı şekilde yarık görünümü olarak açığa çıkar. Bu durum bebeğin konuşma eyleminde zorluk yaşamasına ve beslenme sürecinin olumsuz etkilenmesine yol açabilir. Bu nedenle tespit edildiği anda uygun bir tedavi planı için hazırlık yapılmalıdır. Yarık görünümü genellikle gebeliğin ilk 3 ayı içerisinde fark edilebilir.
Dudak yarığı, bebeklerin üst dudak bölgesinde ayrık görünüm oluşmasına neden olabilir. Bu durum çoğunlukla ultrasonografi gibi tıbbî görüntüleme yöntemleri ile tespit edilebilir. Hamileliğin ilk dönemlerinde düzenli ultrason kontrolleri sırasında bulgu verebilir; böylece tedavi sürecine doğum sonrası dönemde vakit kaybetmeden başlanabilir. Erken tanı, tedavi sürecinin olumlu sonuçlanmasına katkı sağlar. Cerrahî tedaviler doğumdan sonra başlar; gebelik sırasında yarığın kapanması veya daralması için bir tedavi uygulanmaz.
Dudak Damak Yarığı Semptomları Nelerdir?
Dudak damak yarığı çoğunlukla gözle görülebilecek şekilde açığa çıkar. Çoğu semptom doğumun ardından fark edilir:
- Üst dudakta bir ya da daha fazla alanda yarık bulunması,
- Üst dudağın daha küçük ya da şekilsiz görünmesi,
- Damak yarığı olanlarda ağızın üst bölgesinde açıklık bulunması,
- Yarıktan kaynaklı yutma ve beslenme güçlüğü,
- Konuşma gelişiminde gecikme veya telaffuzda zorluklar.
Semptomlar yalnızca görünümle sınırlı kalmayıp yaşamsal işlevleri de etkileyebilir. Bu belirtiler görüldüğünde zaman kaybetmeden uzman hekime başvurulması önerilir.
Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Dudak damak yarığı fark edildiği anda doktora başvurulmalıdır. Hamilelik süresince düzenli kontroller olası bir bulgunun kolayca saptanmasına yardımcı olur. Ancak bazı durumlarda belirtiler doğum sonrasında anlaşılabilir. Böyle bir durumda işaretlerin tespit edildiği anda gecikmeden hekime başvurulmalıdır.
Dudak damak yarıkları, görünümün yanı sıra beslenme, solunum ve konuşma gibi günlük işlevleri de etkileyebilir. Doğum sonrası bebekte bu tür belirtiler gözlenirse değerlendirme için hekime gidilmelidir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Dudak damak yarıkları doğuştan meydana gelir ve genetik ile çevresel etkenlerin bileşiminden kaynaklanabilir. Aile öyküsünde benzer durumların bulunması riski artırabilir. Çevresel faktörler arasında annenin hamilelik sürecinde alkol ve sigara kullanması, bazı ilaç tedavileri, ileri anne yaşı (özellikle 35 yaş ve üzeri), diyabet gibi kronik hastalıklar ve yüksek doz radyasyona maruz kalma sayılabilir.
Dudak Damak Yarığı Ne Zaman Tespit Edilir?
Dudak damak yarıkları hamileliğin erken dönemlerinde tespit edilebilir; genellikle ilk 3 ayda saptanması mümkündür. En etkili yöntem tıbbî görüntülemedir. Rutin ultrason kontrollerinde uzman hekim dudak ve damak çevresini ayrıntılı olarak inceler ve anomali varsa saptayabilir.
Düzenli kontrollerin yapılmadığı durumlarda belirtiler doğum sonrasına kadar fark edilmeyebilir. Bu nedenle doğumdan sonra da ebeveynlerin bebeklerini yakından gözlemlemesi önemlidir. Gerekli hallerde uygun tedavi planı ile olumlu sonuçlar elde edilebilir.
İlginizi Çekebilir;
Dudak ve damak yarıkları hakkında daha fazla bilgi için Youtube kanalımızı ziyaret edin.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
