Doğuştan gelen dudak damak yarıkları, anne karnında bebeğin gelişimi sırasında yüz ve ağız içi yapıların tam birleşmemesi nedeniyle oluşur. Bu durum dudaklarda, diş etlerinde, damakta ve burunda açıklıklar ortaya çıkarabilir. Bebeklerin damak yarıklarını teşhis etmek bazen güç olabilir.
Her iki problem bir arada görülebileceği gibi ayrı ayrı da görülebilir. Tedavi edilmediğinde bebeklikten çocukluğa ve yetişkinliğe uzanan süreçte çeşitli sorunlara yol açar. Bu nedenle uygun zamanda ve uzman doktorların takibinde tedavi planlanmalıdır.
Peki dudak damak yarığı tedavi edilmezse ne olur? Aşağıdaki rehberde sorulara yanıt bulabilirsiniz.
Dudak Damak Yarığı Sebepleri Nelerdir?
Dudak damak yarıkları; hamilelik öncesi ve sırasındaki etkenler ile genetik veya çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Nedeni her zaman net olmasa da risk artıran durumlar aşağıda özetlenmiştir.
Genetik Faktörler
Ailede veya akrabalarda yarıklık öyküsü varsa risk artar. Özellikle akraba evliliklerinde daha sık görülebilir. EEC sendromu, Waardenburg sendromu, Trizomi 13 ve 18, Pierre Robin sekansı, Van der Woude sendromu, Klippel–Feil sendromu, Treacher Collins sendromu, Apert sendromu ve Velokardiyofasiyel sendromu gibi durumlarda görülme olasılığı yüksektir.
Çevresel Faktörler
Hamilelikte alkol ve sigara kullanımı riski artırır. A vitamini fazlalığı/eksikliği, stres, radyasyon, rubella enfeksiyonu, ileri yaş gebelik, steroidler, fenitoin, busulfan, aminopterin, salisilatlar ve diyabet de etkili olabilir.
İlaç Almak
Gebelikte kullanılan bazı ilaçlar (ör. sara ilaçları, steroidler, ağır enfeksiyon ilaçları) riski artırabilir. Hamilelik öncesi ilk 2 ay ve gebeliğin ilk 3 ayında folik asit alan kadınlarda riskin yaklaşık yarı yarıya azaldığı bilinmektedir.
Dudak Damak Yarıkları Hakkında Daha Fazlasını Öğrenin!
Dudak Damak Yarığı Tedavi Edilmezse Ne Gibi Sorunlar Oluşur?
Doğuştan gelen dudak damak yarıkları, çocukların hem estetik görünümünü hem de ilgili bölgenin işlevlerini etkiler. Tedavi edilmediğinde ilk olarak bebeklerde beslenme sorunları görülür.
Devamında orta kulak iltihapları ve işitme güçlükleri ortaya çıkabilir. Konuşma döneminde çeşitli bozukluklar gelişir; bu sorunlar tedavi edilmezse kalıcı hale gelebilir.
Tedavi edilmeyen olgularda psikolojik etkilenme de sık görülür. Estetik olarak akranlarından farklı görünmek; öz güven düşüklüğüne ve sosyal uyum problemlerine yol açabilir. Bu nedenle dudak ve damak yarıklarının zamanında, multidisipliner bir yaklaşımla tedavi edilmesi önemlidir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
