Bebekle annenin bağı doğumdan hemen sonra kurulur. Anne ilk başta şok içindedir ve bebeği kabullenmekte biran tereddüt geçirecektir. Şoktan hemen sonra uzun süreli bir üzüntü olacaktır. Bebekle kurulacak bağdaki anahtar hareket emzirmeye çalışmaktır. Sonradan bunun olabileceği öğrenmek her anne için daha da üzüntü verici olacaktır.
Zorlu doğum süreci sonrası küçük bebeğinizin sizden bir parçanın sıcak bedenini teninizde hissedersiniz. Bebeğinizin en temel ihtiyaçları için size olan ihtiyacı için her şeyi ile mükemmel bebek fikrini aklınızdan çıkarmanız gerekecektir. Bu duruma alışmak için kendinize biraz zaman tanımalısınız. Duygularınıza kulak vermelisiniz. Bebek uyanık ve memeyi arar halde ise ihtiyacını gidermemeniz için hiçbir sebep yoktur. Bebeğinizin ağzı yarık sorununa rağmen normal hissiyatı taşır ve anne memesini arar. Bu olumlu yaklaşım ilk şoku atlatmanıza destek olacaktır. Bu sırada emzirme hemşiresi, anneniz ya da eşiniz size eşlik edebilir hatta yalnız da kalabilirsiniz. Bebeğinizdeki dudak damak yarığı dışında ek sağlık sorunu yok ise bebeğiniz sağlıklı bir bebek kabul edilebilir. Bebeğiniz doğumdan sonra size getirilmez ise veya kısa süre sonra ayrı kalırsanız bu sonra ki kaynaşmayı daha zor yapabilir. Eğer bebeğinizin ek başka araştırılması tetkik edilmesi gereken bir sağlık sorunu varsa beraber başka bir merkeze sevk edilebilirsiniz veya aynı merkezde tetkikler ve tedavileri yapılabilir. Hatta bazen sarılık morarma vs nedenlerden dolayı kuvöze alınabilirler. Ancak en kısa sürede size geri getirilmesi en güzelidir. Emzirme ve besleme ile ilgili endişeleriniz kaygılarınız tamamı ile doğaldır. Yarığın bulunduğu yere veya yerlere genişliğine derinliğine göre beslenmede güçlükler yaşanabilir. USG de konulan erken tanı ebeveynleri başta olmak üzere tüm ekibi doğum ve doğum sonrasına hazırlar. Özellikle herkesin hazırlıklı olması başta anne ve baba olmak üzere gerginliği hafifletir, şokun kolay atlatılmasına sebep olur. Doğum sonrası bebeğinizde tanının sağlıklı bir şekilde konulması için en azından bir pediatri uzmanının bebeğinizi değerlendirmesi önemlidir. Bizim için yeni doğan bebekte en önemli iki konu bebeğin beslenmesi ve nefes alıp verebilmesidir. Hava yollarında problem olmaması halinde beslenme için ilk adım diğer tüm bebeklerde olduğu gibi bebeğin anne sütünü memeden emmesidir. Ancak dudak damak yarıklı bebeklerde özellikle çift taraflı bebeklerde bu bebek için çok kolay olmayacaktır. Annenin meme başını yakalamak için gerekli olan kavrama hareketini yarık dudak tamamlamakta zorluk çekecektir. Aynı şekilde anne sütünü memeden çekebilmek için gereken negatif basınç ve vakumu sağlamakta damak yarığı ağız içi burun boşluğu geniş ilişkisi nedeni ile bebek sağlayamayacağı veya zorlanacağı için memeden beslenme yine zor olacaktır.
Bunları aşmak için tanımlanan öneriler kısaca -bebeğin dike yakın pozisyonda emzirilmesi, -sık molalar verilmesi, -sık gazının çıkarılması olarak özetlenebilir. Palatal Obturator veya Türkçesi yapay damak adı verilen akrilikten alınan ölçü sonrası imal edilen aygıt izole dudak yarıklarında gerekli değildir. Ancak yumuşak ve sert damak tutulduğunda bu damak aygıtı beslenmeyi kolaylaştırabilir. Kullanılması durumunda bu aygıt dili daha öne getirme avantajına sahiptir. Bu aygıtın üzerindeki oyuklar da dilin daha rahat bir pozisyonda olmasına destek verir. Bebek bu plakla dili arasına meme başını sıkıştırır ve anne sütü daha rahat emer. Bu aygıt sayesinde ağız içinde vakum yine de oluşturulamaz. Aslında bu da emme için ille de vakum oluşmasına gerek var tezine karşıdır.
Bu palatal aygıtın beslenme plağının gerekliliği tartışmalıdır ve her merkezde de yoktur. Sonuç olarak bebeğinizi memeye emsin diye koymamanın hiçbir haklı sebebi yoktur. Doğumdan sonra ki 2-4 gün içinde memeler artan kan ve lenf akımı ile iyice şişer. Geçici özellikteki süt üretilir. Bu erken dönemde bebeğinizin emmede zorluk yaşamasından daha doğal bir şey yoktur. Belli aralıklarla meme pompası kullanmayı ihmal etmeyin. İlk baştaki bu zorluk sürecin ardından gelen dönemde hem anne hem de bebek anne sütü ve emzirmenin keyifli dönemini yaşayacaktır. Ciddi sağlık problemi olmadığı takdirde uygun destek ve önerilerle bir bebekte ağızdan hortumla tüple beslenmenin gereği olmayacaktır. Yapay bebek sütleri mamalar boğazı genizi doğal sütten farklı olarak tahriş edebilir. Bebeğinizin emzirebilmek için özel bazı yardımcı yöntemler vardır. Anne memesine düzenli aralıklarla oturtulmanın dışında bebekler için bazen yumuşak başlı bir biberon da yararlıdır. Bazense bir bebek bardağı da uygun olur. Bir diğer yöntem şırıngaya alınmış anne sütünün ucundaki lastik serum hortumu ile ağza parmağa ucu tutturulmuş vaziyette verilmesidir. Bebek parmağı emme hareketi sırasında aynı parmağın ucundan süt verilir ve bebek hem emmiş beslenmiş olur hem de emme kaslarını çalıştırmış olur. İçecekleri kendi hızı ile almayı da öğrenmeye başlar. Tüm bunlar yapılırken bebeğin oturur pozisyonda olması çok önemlidir. Ucu yumuşak kısa hortuma sahip enjektör ile de bu sağlanabilir. Özel üretilmiş biberonlar tam da bunu başaracaktır. Bebeğinizin doğumunu takiben meme süt pompası ile anne sütünü pompalamaya mutlaka devam edin. Bebeğinizin sizden emiyor olsa bile buna devam edin. Bebeğinizi emzirdikten hemen sonra da pompa ile sütünüzü alın. Damak yarıklı bir bebek memeyi çok fazla uyarmaz ve yeterli süt almaz. Elektrikli meme pompaları bu konuda idealdir.
Ayrıca uyarılmış süt hormonu sayesinde sütünüz yeterli ve fazla olmaya devam eder. Videolar size yardımcı olabilir. Emzirme için sessiz bir ortam seçin. Emzirme yastığı size rahatlık sağlayacaktır. Sütün gelmesi ve akması için refleks uyarıldı ise beslenme daha kolay olacaktır. Çamaşır makinesinden yeni çıkmış hafif nemli sıcak çamaşır veya sıcak bir içecek rahatlamanızı sağlayıp süt akışını sağlayabilir. Aynı şey pompa veya masaj ile de sağlanabilir. Çok rahatsız bir bebekte ilk başta pompa ile alınmış anne sütünü vermek iyi bir başlangıç olabilir. Nazal boşluk yapay damak aygıtı ile kapalı ise herhangi bir pozisyonda emzirmek daha kolay olacaktır. Önemli olan bebeğin meme başına kolayca yapışabilmesidir. Bebeğinizin ağzı çok geniş açık olduktan sonra bebeğinizin başını bir elinizle destekleyerek memenize getirin ki bebek yakalayabildiği kadar meme dokusu yakalasın. Emme sırasında bebeğinizin ağzını geniş açması gerekebilir bunun için kibarca çenesini aşağı doğru bastırın. Dudak yarıklı kısım yukarıda olursa bebek daha rahat nefes alacaktır. Yarık tarafını meme dokusu ile kapatarak destek de olabilirsiniz. Alt çenenin meme dokusuna iyice yaslandığından emin olun. Bir diğer yöntem de bebeğinizin yanak kaslarını memeye iyice yaklaştırarak daha fazla emmesine destek olabilirsiniz. Bu arada öne doğru hafifçe eğilmeniz yerçekimi etkisi ile akışı fazlalaştırabilir. Bebek huzursuz ve uykulu hale gelirse meme değiştirilebilir. Sık ama kısa beslenmeler bebek için daha az yorucu olacaktır. Aç ve ağlayan bir bebek size uyum sağlamaz ve yeni hiçbir şeyi anlamaz. DDY bir bebeği beslemek çok yavaş derece derece öğrenilen bir süreçtir. Ebeveynler kısa sürede çok yol almayı düşünürler.
Oysa kısa ilerlemeleri memnuniyetle karşılamalıdır. Damak aygıtına ek olarak yumuşak uçlu bir tüp ve enjektörle besleme yapılabilir. Bebek meme ucunu tümü ile ret eder memeyi istemez ise özel besleyiciler yani biberonlar devreye girebilir. Medela Haberman damak yarıklı bir anne tarafından keşfedilmiştir. Ucundaki yırtıktan haznesine geçen süt hızı ayarlanarak rahatlıkla verilebilir. Süte hava karışmadığı için bebek gaz sorununu daha az yaşar. Bebek bu biberonla ağız kaslarını yine de çalıştırır.
Normal beslenmeye geçtiğinde sorun yaşamaz. Anne meme ucuna en benzer biberon ucu kullanılır. İlk başlardaki yumuşak olandan daha sonra sert olana geçilebilir. Bir kaptan beslenme daha uzun sürecektir ve ağız çevresi kasların gelişimini fazla teşvik etmez. Nazogastrik tüple beslemek yetişkinler için en kolayıdır. Bebek için ise en olumsuz yöntemdir. Bebeğin emme yutma refleksleri ile çalışan tüm kasları ihmal edilir bu yöntemle. NG tüp sadece gerekli görülen tıbbi yani sendromik durumlarda veya merkezi sinir sistemini ilgilendiren hallerde kullanılır ve mutlaka bir pediatrist gözetiminde kullanılmalıdır. Tek taraflı yarıkta meme başını kullanarak yarığı kapatmaya çalışmak yardımcı olabilir. Sağlıklı bir bebek bile anneden emme konusunda sorun yaşayabilir ve alışmak için desteğe ihtiyaç duyulabilir. Emzirme hemşiresi bu konuda yardımcı olabilir. 1-2 gün kadar denemeye devam etmekte yarar vardır. Nitekim başaran bebekler ve anneler vardır. Diğer yandan bebekteki kan şekeri düşüklüğü ve diğer kan elementleri sorunlarını aşmak için bebeğin kontrol altında olması gerekir. Bebekte yine beslenme sorunu olursa bazen pediatristler beslenmeyi kolaylaştırmak için ağızdan veya burundan bir tüple (nazogastrik sonda) mideye mama veya sütü ulaştırmaya çalışırlar. Genellikle bu geçici bir çözümdür ve bebek ağızdan doğal yolla beslenmeye teşvik edilmelidir. Bu dudak ağız beslenme borusu yutak mekanizmaları gelişimi için son derece önemlidir. Kimi doğum merkezlerinde bir yanlış bilgilendirme ve duyum neticesinde yeni doğan bebekler çok acil sıfatı ile plastik cerrahın olduğu bir merkeze veya yapay damak için ortodontistin olduğu bir merkeze yönlendirilmekte bu da yaşamsal bazı ciddi sorunlara yol açmaktadır.
En ideali bebeğin doğumu takiben en geç 2-3 gün içerisinde doğum yapılan merkezde ailesi ile ziyaretidir. Bebeğin doğduğu merkezde plastik cerrahın olmaması durumunda yine ideal olanı merkezin en yakın merkezle veya ilgilenen plastik cerrahlarla iletişime geçerek hareket etmesidir. Bebeği gördüğünde genel muayene ve bir yol haritası çizmenin ötesinde cerrahın yapacağı acil müdahale nerede ise yok gibidir. Aynı şey ortodontik yapay damak içinde geçerlidir. Buna sadece cerrah karar vermelidir. Beslenme plakları kısaca ne acildir ne de olmazsa olmazdır.
Beslenmedeki bir diğer önemli konu is biberon seçimidir. Bebek anne meme başından ememezse bir sonra ki seçenek tercihen anne sütünün pompa ile alınması ve biberon ile verilmesidir. DDY doğan bebeklerden bir kısmı memeden emmeyi başarabilir. Bazısı için bu çok güçtür veya imkânsız gibidir. Memeden emme birçok faktöre bağlıdır. Anne kendini suçlamamalıdır. Yarıktaki taraf sayısı ve genişlik emmeyi imkânsız kılabilir. Diğer yandan annenin meme ve süt durumu, bebeğin ve annenin motivasyonu da önemlidir. Meme emzirme ebesi veya hemşiresinin yardımı bu konu da önemlidir. Anne sütü bu bebeklerde de diğerlerinde olduğu gibi çok önemlidir. Emzirme mümkün olmasa bile pompa ile sağarak biberon aracılığı ile verilmesi önemlidir. Pozisyon eğitimi, beslenme hızı, kolik atakları ve reflü problemleri için önemlidir. Özel biberon kullanımı eğitimi alınmalıdır. Temizliği bilinmelidir. Yapay damak veya yapma damak diye tabir edilen aperey bebeğin damak ölçüsü alınarak yapılır ve sık yenilenen akrilikten olan bu aygıt ortodontistlerce yapılır. Her bebekte zorunlu olmadığı gibi gerekliliğine cerrah, ortodontist ve aile birlikte karar vermelidir. Beslenme aygıtı sürekli takılmaz. Özellikle geniş ve ileri dudak yarıklarında dudak onarımına dek yarık genişliğini azaltmak, damak ve dişetleri arasındaki seviye farkını gidermek, diğer yandan burundaki şekil bozukluğunu kıkırdakların yumuşaklığından yararlanarak ameliyata dek olabildiğince düzeltmek amacı ile kullanılan Burun-Damak Şekillendirme Aygıtını beslenme aygıtından farklı düşünmek gerekir. Bebeğin buna uygun olup olmadığına yine cerrahınız ortodontist ile beraber karar verecektir. Gerek beslenme aygıtı gerekse şekillendirme aygıtı için ortodontistiniz size daha detaylı bilgi verecektir. Meme emme sadece dudak yarığı olan ve yarığı dar ve tam olmayan bebeklerde daha olasıdır. Damak yarıklı bebeklerde ve dudak damak yarıklı bebeklerde nispeten daha zordur hatta geniş ve ağır olgularda imkânsızdır. Ancak hiçbir zaman bunlar kural değildir. Mutlaka emzirme denenmelidir. Emzirme gerçekleşmezse kendinizi suçlu hissetmeyin bebeği de suçlamayın. İçgüdülerinizi dinleyin. Alabildiğiniz kadar tavsiye ve destek alın.
Memeden süt pompalamak annenin kendi kararı olmalıdır. En iyi şartlarda bile memeden süt pompalamak uzun süreli olamamaktadır. Bebekte tüm opsiyonları sıra ile denemelisiniz. Yeni tekniği denerken bebeğe zaman tanıyın ve sabırlı olun. Bebeğin en uyanık en uslu anını tercih edin. Yine de bebeği yeni teknik çok üzüyorsa kızdırıyorsa bilinen tekniğe dönebilirsiniz. Aynı metot üzerinde yoğunlaşın zaman içinde siz ve bebeğiniz deneyim kazanır ustalaşırsınız ve beslenme daha kolaylaşır. Beslenmede bir karar verdiğinizde bu karara sadık kalın ve size söylenenlere kulak asmayın. Bebeğiniz ile sizin aranızdaki bu özel ana ve ilişkiye kimsenin karışma hakkı yoktur. Dudak damak yarıklı bir bebeğin beslenmesi problem olmak zorunda değildir ve diğer tüm bebeklerde olduğu kadar memnuniyet verici ve tatmin edici olabilir. Bebeğin beslenmesi sağlandığı sürece bu süreç hem bebek hem de aile için keyifli bir deneyim olabilir. Eğer bebeğinizde sadece dudak yarığı var ise bebeğiniz beslenme ile ilgili çok problem yaşamasa gerekir. Bu bebeklerin birçoğu anne sütü emebilir. Eğer meme emecekse bebeğin yarık tarafının anne memesine daha yakın olması daha avantajlı olacaktır. Meme ve mümkünse bir parmak yardımı ile yarık kapatılırsa beslenme emme daha kolaylaşabilir. Eğer bebek ememez ise o zaman anne sütü standart biberon veya özel biberon yardımı ile verilebilir. Damak yarıklı veya Dudak Damak Yarıklı bebekler beslenmede daha fazla problem yaşayabilirler. Yeterince emebilmek için bebek dili ile biberonun ucunu veya meme ucunu damağına doğru yukarı iter bu arada yumuşak damak kasılarak yukarıya doğru kalkarak burun boşluğuna kaçışı kapatıp emmeyi sağlar. Damak yarıklı bebek damaktaki açıklık nedeni ile bunu başarmakta çok zorluk çeker. Bunu aşmak için meme başı veya biberon ucu yarık olmayan tarafa konabilir. Emme sırasında yarıklı bebekte burundan süt gelebilir. Bu bebekler diğer bebeklerden daha fazla hava yutarlar bu nedenle sık sık gazlarının çıkarılması gerekir. Tüm bu güçlükler için sıkılabilir bir biberon ve özel uç yardımcı olabilir ve sorunları hafifletebilir. Bebeğiniz için en iyi çözümü doktorunuz ile paylaşabilirsiniz. Beslenme emzirme rahat bir ortamda olmalıdır. Bebek dike yakın pozisyonda tutulmalıdır. Bu burundan kaçağı azaltır ve boğulma riskini kaldırır. İlk başlarda beslemek normalden daha uzun sürebilir fakat genelde her besleyiş için 30-40 dakika yeterli olacaktır. Nadiren bazı bebeklerde beslenme çok ciddi derecede zor olabilmektedir bu durumda bebeğin direk midesine giden bir tüp yerleştirilmek zorunda kalınabilir. Bu sıklıkla geçici bir durumdur ve bebek normal beslenmeye teşvik edilir. Sonuç alınır alınmaz tüp çekilir. Anne bebeği emzirirken yarığı görmez ve bebeği tamamen sağlıklı algılar. Emzirmenin daha doğrusu anne sütünün yararları malumdur adeta bebeğin ihtiyaçlarına göre üretilir. Anne sütü içindeki antikorlar burun ve ortakulak muköz membranları için koruyucu özelliktedir ki bu özellikle damak yarıklı hastada artı bir özelliktir. Emerken damak yarıklı bir bebeğin anne sütünün burundan gelmesi veya burun tarafına kaçması sorun yaratmaz. Anne sütünün enfeksiyona karşı koruma özelliği orta kulak iltihabı geçirme riski olan damak yarıklı bebekte ek destek sağlayacaktır. Emerken kullanılan ağız kasları aktifleştikçe orta kulağa hava geçişi daha fazla olacaktır ve bu bölgede bakteri sayısı azalacaktır. Doğumdan hemen sonra anne ile bebek arasındaki beklenen sıcak bağ kurulmakta yarık nedeni ile sıkıntıya uğrayabilir. Emzirme bu aşamada çok önemlidir. Emzirilmeye çalışılması hem bebeğe şans tanınması hem de anneye bebeğine alışması fırsatı verir. Memenin yumuşak ucu bebeğin ağzı dudakları için idealdir. Sütün akışı da bebek tarafından kontrol edilebilir. Diğer yandan bebek tarafından memenin uyarılması annede hormonları uyararak daha fazla süt salgılanmasına yardımcı olur. Tüm bunlar annenin bebeğine olan bağlılığını da artırır. Her bebek zaman içinde anneden emme konusunda kendi emme ve içme tekniğini geliştirir. Ağız yüz kasları memeden emmede biberondan emmeye oranla daha çok çalışırlar. Yumuşak damakta ve dudaktaki artmış kas gücü yarık onarımı sırasında cerrahın işini kolaylaştırır ve sonuçları olumlu yönde etkiler. Ameliyattan sonra bebeğiniz ağız yüz kaslarını normal olarak kullanmaya devam ederse daha iyi bir konuşma gelişimi beklenebilir. Konuşma terapistleri memeden emmeyi hiçbir ek veya gayret göstermeksizin bir tür egzersiz olarak görürler. Ameliyattan hemen sonra bebeğinize emzirmeye izin verilmesi bebeğiniz buna alışık olduğu, annesi ile temas halinde olduğu için daha az ağrı kesici ve sakinleştirici alacaktır. Emzirme anneye kendine has bir duygu verir. Anne sütü hastane enfeksiyonları başta olmak üzere her tür yara yeri riskini azaltır ve iyileşmeye sanılanın aksine destek olur. DDY bebeklerde de ek gıdalar geçiş veya sütü kesme aynı zamanlarda yani 4-6 aylık iken olur. Bazen bu sürecin zorlu ve biraz daha uzun olabileceği doğrudur. Katı gıdalarla ortaya çıkan problemlerin başında gıdaların ağız içi yarıktan yukarı kaçarak burundan gelmesi, tıkanma, öksürme ve gıdayı ağızda istememek gelmektedir. Eğer bebek prematüre ise düzeltilmiş yaşa göre hareket edilir. DDY bebekler çoğunlukla diğer bebeklere benzer hızda büyürler ancak yine de 4-6 hafta ara ile bebeği ameliyat öncesi tartarak gelişimi izlenmelidir. Bebeğinizin iyi kiloda, iyi beslenmiş olması ameliyat sonrası yaşayacağı zorluklara ekstra stresli dönemi daha kolay geçirmesine yardımcı olur. DDY tedavi merkezleri hastaneleri cerrahlarının cerrahi sonrası beslenmede farklı uygulamaları vardır. Kimi cerrahlar dudak veya damaktaki onarım alanına stres yük bindirmemek için ameliyat sonrası emmesiz bir beslenme önerir. Eğer cerrahınızın böyle bir talebi varsa ameliyat öncesi bebeği bu duruma alıştırmak doğru olabilir. Merkezlerin büyük çoğunluğu ameliyat sonrası vitaminli veya sıvı diyeti 2-4 hafta boyunca önermektedir. Ameliyattan sonra cerrahın isteklerine göre bebeğin emmeden sakınması 4 hafta sıklıkla istenmektedir. Bizim merkezimizde memeden emmeye ameliyat sonrası izin verilmektedir. Bu süre içerisinde ameliyat sonrası beslenme opsiyonları şöyle olabilmektedir; ağzı açık veya özel olarak şekilli bir bardaktan içme; bu bardak sıkılabilir şekil verilebilir bir bardak olursa içme sırasında sıkarak bebeğin içmeyi öğrenmesi kolaylaştırılabilir. Yumuşak bir bardaktan veya biberondan içim. Yumuşak kaşık şekilli biberon gibi. Süt böylece kontrollü bir şekilde verilir ve bebek emme yerine ağza geleni yutmayı öğrenir. Son olarak bazı özel bardak plastik ağzı ile bebeğin ağzına sütün damla damla veya yavaşça akmasını sağlar. Eğer cerrahınızın böyle emme kaygısı yoksa ameliyat sonrası bebeğiniz anne sütünü veya meme mamasını daha önceki yönteminiz ile alabilir. Genel olarak özellikle yaşamın ilk birkaç ayı boyunca bebek ve ebeveyn için normale en yakın beslenme deneyimi önemli kabul edilmektedir. Her bebek için doğumdan hemen sonraki ilk günlerde, konuşacağınız plastik cerrah en uygun beslenme yöntemi ile ilgili önerilerde bulunacaktır. Unutulmamalıdır ki her bebekte durum farlılık gösterebilmektedir. Gastrik (Mide) Reflü Bebeğinizi ne ile (anne sütü veya mama) ve hangi yol ile beslerseniz besleyin bebeğinizin yediklerinin bir kısmının ağzından geldiğini, geri kustuğunu görürsünüz. Bebeklerin çoğu bu dışarıya çıkarmayı tükürmeyi yapar. Bunu görerek hemen bebeğinizde reflü olduğu kanaatine varmayın. Reflü, yemek borusunun alt ucunda mideye açıldığı yerdeki sfinkter adını verdiğimiz bir büzdürme kasının zayıflığı ile tam kapanmaması ve sonuç olarak mide sıvılarının geriye ve yukarıya doğru kaçak yapması ile ortaya çıkar. Süt mama ve mide asit sıvısı bebeğin ağzından dışarı çıkar. Bu durumda yarığı olan bebeğin yarık dudak ve burnundan dışarı gelir. Sessiz reflü adını verdiğimiz tanısı zor durumda ise bebeğin ağzından burnundan mide içeriği gibi bir şey gelmemekle beraber reflünün bütün yakınmaları ve sonuçları görülür. Reflünün kuvvetle varlığına işaret edecek belirtiler; beslenmede zorluk, sürekli ağlama, yatışmama, huysuzluk, başı yukarıda dik pozisyonda mutlu iken yatırılınca ağza çıkan mide suyu ağrısı nedeni ile huysuzlaşması ve ağlaması, diğer bebeklere oranla daha kısa uyuması, sık sık uykudan uyanması olarak sayılabilir. Bu durumu en kısa sürede fark edip hemşirelere veya doktorlara durumu iletmelisiniz. Antiasit ilaç verilmesi veya beslenme değişikliği mutlaka konuşulmalıdır. En tehditkar durum ise mide içeriği veya kusmuğun akciğere kaçmasıdır. Reflü için ebeveynlere küçük püf noktaları Beslendikten sonra bebeği en az 20 dakika göğsünüze yaslayın dik tutun, Bir reflü maması veya sütü sağıyorsanız yoğunlaştırıcı katılaştırıcı kullanın, Bebeğinizi sıklıkla küçük miktarlarda besleyin, Bebeğinizin problemi için tıbbi yardım almaktan çekinmeyin, Değişik şeyleri denemekten korkmayın nitekim her bebek farklıdır ancak her şey için de bebeğinize ve kendinize biraz süre tanıyın unutmayın alışmak zaman ister, Bebeğiniz yere yatırmayın veya kucağınıza oturtarak gazını çıkarmayın. Omzunuza bir havlu yerleştirin ve bebeğinizin gövdesi dik vaziyette başı kibarca omzunuzda havluya yaslanacak şekilde sırtını pat patlayın veya sırtını kibarca sıvazlayın, Yatarken bebeğin aşağı doğru kaymasını engelleyecek şekilde yatağın başı kaldırılabilir. Bebeğinizi yana yatırarak ağza gelen mide sıvısının akması sağlanabilir. Gece sık sık pozisyon değiştirmek unutulmamalıdır. Bebeğinizin başı altına her seferinde temiz bir alt bezi konarak bebeğin yatağı temiz tutulabilir. Aynı şekilde köpük bir takoz biçimdeki destek eğimi sağlayabilir. Reflü atağı sonrası kaynamış soğutulmuş bir miktar su bebeğe verilerek ağzı yıkaması sağlanabilir ve acı tat ağızdan uzaklaşabilir. Eğer ağız içerisinde bir aygıt varsa sık sık temizlenmelidir. Bebeğinizin önüne önlük olarak PVC den bir malzeme koymanız kirlenmeyi daha da azaltabilir. Dışarı çıkarken hem bebeğiniz hem de kendiniz için temiz çamaşır almayı unutmayın. Beslenme aralarında sık sık bebeği karın üstü yatmasına izin verin. Zemini havlu ile bez ile sık sık temizlemek yararlı olacaktır. Gaviscon veya benzeri anti reflü formüller kullanarak beslenme aralarında bebeğinizin rahatı sağlanabilir. Yanınızda mutlaka ıslak mendiller bulundurun. Sık sık çamaşır yıkamaya hazır olun. Bebeğinizin kilo alımı Bebeğiniz yarık problemi dışında sağlıklı bir bebektir ve ilk günlerde ağırlığının %10 kadarını kaybetmesi son derece doğaldır. Bebeğinize verdiğiniz sütün miktarını tedricen artırırsanız başka deyişle bebeğinizin ihtiyaçlarını karşılarsanız her ikiniz de memnun kalırsınız. Kilo nedeni ile ilk günlerde bebeğinizi fazla yemeye zorlamak tehlikelidir. Fazla gelen miktar reflu olur ağzına geri döner kusma olur havayollarını tehdit eder. Ağız ve çevresi kaslarının gelişmesi genellikle 4-8 hafta sürer. İlk başlardaki bu sabrınızın karşılığını daha sonra daha rahat, kolay ve verimli beslenen bebek ile alırsınız. İlk başlarda bebeğinizi haftada bir mutlaka tartın. Günde 5-6 ıslak bez değişikliği sık kaka yapma bebeğinizin sağlıklı beslendiğine işarettir. Deneyimlere göre dudak damak yarıklı bebeklerin kilo alması daha uzun sürer. Beslenme sorunu olmayan sağlıklı bir bebeğe oranla DDY bebekler sizi ilk haftalar çok daha fazla meşgul ederler. Bu nedenle evde bir desteğe mutlaka ihtiyaç duyarsınız. Erken dönemde bebeğinizle olabildiğince çok zaman geçirin bu bebeğinizin yarıklı görüntüsüne alışmanızı sağlayacaktır. Çevrenizdekiler siz duruma daha sakin yaklaştıkça ve yatıştıkça size benzer hareket eder ve size daha fazla destek olur. İlk başlarda anne bebek çok daha fazla zaman geçirse de babalara önemli roller düşer. Beslenmede anneye destek olunmalıdır. Yutulan hava sık sık çıkarıldıkça bebek daha fazla rahat eder. Hava bebeğin midesinde iken çıkarılırsa bebek çok rahatlar aksi takdirde bağırsaklara geçtiğinde kolik ağrılar baş gösterir. Bebeğinizi ameliyattan sonra ne zaman hazırsa o zaman besleyin; zorlayıcı olmayın. Damarından serum verilerek bebeğinizi açığı kapatılır. Yumuşak meme dokusu ameliyat yeri için en iyi korunaktır. Anne sütü ile beslenme yara iyileşmesi için idealdir. Bebeğin sağlığı iyi olmadığı hallerde NAŞ ölçüsü alınmaz. Bebeğin yarık ağız ölçüsü anestezi uzmanı desteği ile alınır. Aygıt 2-3 saat içinde hazırlanabilmektedir. Ortodontist aksini söylemedikçe her hafta kontrolü vardır. Beslenme sonrası NAŞ aygıtı ve bebeğin ağzı iyice temizlenmelidir. Aygıt temizliği eğitimi ortodontistiniz tarafından size verilir. Bebeğinizi rahat bir sandalyede kundak misali sarın elleri hareketsiz kalsın. Sağ elinizle biberonu tutarken yüzük parmağınız ile bebeğin çene altına basınç uygulayın. Bebek emdikçe bu basıncı parmağınız ile hissetmelisiniz. Bebek biberonu almak konusunda hiç zorluk çekmemelidir. Dudak damak yarıklı bebekte meme ucu dişetleri arasında kalmalıdır. Bebeğin çene altına az basınç uygulayarak emmesini teşvik edebilirsiniz. Bir dakika emme sonrası fazla süt yoksa meme ucunu daha uygun bir pozisyona itin ve biberon ucunu az basınçla emmeye göre süt vermesini sağlayın. Bu süre içinde bebeğinizin gazını çıkarmayı ihmal etmeyin. Bebeği besledikten sonra yaklaşık 20 dk dik tutun veya dik pozisyonda duracağı bir oturağa oturtun. Eğer yatağa koydu iseniz bebeği bir tarafına doğru çevirip arkasına kama tarzı yastık veya havlu deste koyun. Bebeğinizin yatağını 20 derece başı yukarı gelecek şeklide ayarlayın ki göğüs kısmı karın kısmının yukarısında olsun. Damak yarıklı bebeklerde burundan veya ağızdan gelme sıktır ve akciğere kaçma riski açısından uyanık olun. Çıkan sütü emecek bir pompanız daima olsun. Bebeğinizin beslenme zaman ve sıklığını not edin. Haftada bir tarttığınızda günde 28-29 gram dan az alıyorsa maması ve sütü tekrar ayarlanmalıdır. Kullandığınız mamayı yoğunlaştırarak veya anne sütünüze süt tozu katarak sağlayabilirsiniz. Tüm bunları çocuk doktorunuz ile konuşmalısınız. Çocuğunuz hala kilo almıyorsa uzman çocuk doktoruna danışmalısınız. Eğer oral alım yetersiz kalırsa yani bebek yeterli beslenemiyor ise burun deliğinden yerleştirilen mideye ulaşan bir tüp ile kalori açığı kapatılmaya çalışılır. Tüpün yani hortumun ucundaki enjektör yardımı ile belli oranlarda gıda verilebilir. Bu sadece geçici bir çözümdür. Bebek ağızdan alır almaz normale dönülmelidir. Bir diğer yöntem çok ağır durumlarda bebek ağızdan beslenemeyecek durumda, nefes yolları risk altında ve tüp pratik bir çözüm değilse uzun süreli sorunlar varsa direk karın duvarından mideye tünel açılarak bir tüp hortum yerleştirilir ve buradan direk olarak mideye gıda verilmesi sağlanır. Bu işlem genel anestezi altında yapılır ve gastrostomi adı verilir. Mide içeriğinin kusma yoluyla akciğeri tehdit ettiği veya ağza verilen gıdanın akciğere kaçma riski varsa uygulanır. Bu da geçici bir yöntemdir. Ağızdan almaya başladığında bu uygulama da kaldırılır. Özellikle damak yarığı ameliyatı göz önüne alındığında biberon ile beslenmeden uzaklaşmak için 6 ay uygun olabilir. Bu aylarda bebeğinizi bardak çocuk besleme kaşıkları ile yaşına uygun besin ile beslemeye başlayabilirsiniz. Böylece biberondan yavaş yavaş kurtulacaktır. Kaşık ile sıvıları da verebilirsiniz. Damak yarığı ameliyatı sonrası nasıl besleneceği size serviste hemşireler ve doktorunuz tarafından anlatılacaktır. Bebeğinizin yutma güçlüğünün olması ve veya sıvıların özellikle burundan gelmesi ilk 3 hatta daha da fazla süre damak içinde onarımı yapılan kaslar çalışmaya başlayıncaya şişlikler geçinceye dek normal karşılanır.
Zorlu doğum süreci sonrası küçük bebeğinizin sizden bir parçanın sıcak bedenini teninizde hissedersiniz. Bebeğinizin en temel ihtiyaçları için size olan ihtiyacı için her şeyi ile mükemmel bebek fikrini aklınızdan çıkarmanız gerekecektir. Bu duruma alışmak için kendinize biraz zaman tanımalısınız. Duygularınıza kulak vermelisiniz. Bebek uyanık ve memeyi arar halde ise ihtiyacını gidermemeniz için hiçbir sebep yoktur. Bebeğinizin ağzı yarık sorununa rağmen normal hissiyatı taşır ve anne memesini arar. Bu olumlu yaklaşım ilk şoku atlatmanıza destek olacaktır. Bu sırada emzirme hemşiresi, anneniz ya da eşiniz size eşlik edebilir hatta yalnız da kalabilirsiniz. Bebeğinizdeki dudak damak yarığı dışında ek sağlık sorunu yok ise bebeğiniz sağlıklı bir bebek kabul edilebilir. Bebeğiniz doğumdan sonra size getirilmez ise veya kısa süre sonra ayrı kalırsanız bu sonra ki kaynaşmayı daha zor yapabilir. Eğer bebeğinizin ek başka araştırılması tetkik edilmesi gereken bir sağlık sorunu varsa beraber başka bir merkeze sevk edilebilirsiniz veya aynı merkezde tetkikler ve tedavileri yapılabilir. Hatta bazen sarılık morarma vs nedenlerden dolayı kuvöze alınabilirler. Ancak en kısa sürede size geri getirilmesi en güzelidir. Emzirme ve besleme ile ilgili endişeleriniz kaygılarınız tamamı ile doğaldır. Yarığın bulunduğu yere veya yerlere genişliğine derinliğine göre beslenmede güçlükler yaşanabilir. USG de konulan erken tanı ebeveynleri başta olmak üzere tüm ekibi doğum ve doğum sonrasına hazırlar. Özellikle herkesin hazırlıklı olması başta anne ve baba olmak üzere gerginliği hafifletir, şokun kolay atlatılmasına sebep olur. Doğum sonrası bebeğinizde tanının sağlıklı bir şekilde konulması için en azından bir pediatri uzmanının bebeğinizi değerlendirmesi önemlidir. Bizim için yeni doğan bebekte en önemli iki konu bebeğin beslenmesi ve nefes alıp verebilmesidir. Hava yollarında problem olmaması halinde beslenme için ilk adım diğer tüm bebeklerde olduğu gibi bebeğin anne sütünü memeden emmesidir. Ancak dudak damak yarıklı bebeklerde özellikle çift taraflı bebeklerde bu bebek için çok kolay olmayacaktır. Annenin meme başını yakalamak için gerekli olan kavrama hareketini yarık dudak tamamlamakta zorluk çekecektir. Aynı şekilde anne sütünü memeden çekebilmek için gereken negatif basınç ve vakumu sağlamakta damak yarığı ağız içi burun boşluğu geniş ilişkisi nedeni ile bebek sağlayamayacağı veya zorlanacağı için memeden beslenme yine zor olacaktır.
Bu palatal aygıtın beslenme plağının gerekliliği tartışmalıdır ve her merkezde de yoktur. Sonuç olarak bebeğinizi memeye emsin diye koymamanın hiçbir haklı sebebi yoktur. Doğumdan sonra ki 2-4 gün içinde memeler artan kan ve lenf akımı ile iyice şişer. Geçici özellikteki süt üretilir. Bu erken dönemde bebeğinizin emmede zorluk yaşamasından daha doğal bir şey yoktur. Belli aralıklarla meme pompası kullanmayı ihmal etmeyin. İlk baştaki bu zorluk sürecin ardından gelen dönemde hem anne hem de bebek anne sütü ve emzirmenin keyifli dönemini yaşayacaktır. Ciddi sağlık problemi olmadığı takdirde uygun destek ve önerilerle bir bebekte ağızdan hortumla tüple beslenmenin gereği olmayacaktır. Yapay bebek sütleri mamalar boğazı genizi doğal sütten farklı olarak tahriş edebilir. Bebeğinizin emzirebilmek için özel bazı yardımcı yöntemler vardır. Anne memesine düzenli aralıklarla oturtulmanın dışında bebekler için bazen yumuşak başlı bir biberon da yararlıdır. Bazense bir bebek bardağı da uygun olur. Bir diğer yöntem şırıngaya alınmış anne sütünün ucundaki lastik serum hortumu ile ağza parmağa ucu tutturulmuş vaziyette verilmesidir. Bebek parmağı emme hareketi sırasında aynı parmağın ucundan süt verilir ve bebek hem emmiş beslenmiş olur hem de emme kaslarını çalıştırmış olur. İçecekleri kendi hızı ile almayı da öğrenmeye başlar. Tüm bunlar yapılırken bebeğin oturur pozisyonda olması çok önemlidir. Ucu yumuşak kısa hortuma sahip enjektör ile de bu sağlanabilir. Özel üretilmiş biberonlar tam da bunu başaracaktır. Bebeğinizin doğumunu takiben meme süt pompası ile anne sütünü pompalamaya mutlaka devam edin. Bebeğinizin sizden emiyor olsa bile buna devam edin. Bebeğinizi emzirdikten hemen sonra da pompa ile sütünüzü alın. Damak yarıklı bir bebek memeyi çok fazla uyarmaz ve yeterli süt almaz. Elektrikli meme pompaları bu konuda idealdir.
Normal beslenmeye geçtiğinde sorun yaşamaz. Anne meme ucuna en benzer biberon ucu kullanılır. İlk başlardaki yumuşak olandan daha sonra sert olana geçilebilir. Bir kaptan beslenme daha uzun sürecektir ve ağız çevresi kasların gelişimini fazla teşvik etmez. Nazogastrik tüple beslemek yetişkinler için en kolayıdır. Bebek için ise en olumsuz yöntemdir. Bebeğin emme yutma refleksleri ile çalışan tüm kasları ihmal edilir bu yöntemle. NG tüp sadece gerekli görülen tıbbi yani sendromik durumlarda veya merkezi sinir sistemini ilgilendiren hallerde kullanılır ve mutlaka bir pediatrist gözetiminde kullanılmalıdır. Tek taraflı yarıkta meme başını kullanarak yarığı kapatmaya çalışmak yardımcı olabilir. Sağlıklı bir bebek bile anneden emme konusunda sorun yaşayabilir ve alışmak için desteğe ihtiyaç duyulabilir. Emzirme hemşiresi bu konuda yardımcı olabilir. 1-2 gün kadar denemeye devam etmekte yarar vardır. Nitekim başaran bebekler ve anneler vardır. Diğer yandan bebekteki kan şekeri düşüklüğü ve diğer kan elementleri sorunlarını aşmak için bebeğin kontrol altında olması gerekir. Bebekte yine beslenme sorunu olursa bazen pediatristler beslenmeyi kolaylaştırmak için ağızdan veya burundan bir tüple (nazogastrik sonda) mideye mama veya sütü ulaştırmaya çalışırlar. Genellikle bu geçici bir çözümdür ve bebek ağızdan doğal yolla beslenmeye teşvik edilmelidir. Bu dudak ağız beslenme borusu yutak mekanizmaları gelişimi için son derece önemlidir. Kimi doğum merkezlerinde bir yanlış bilgilendirme ve duyum neticesinde yeni doğan bebekler çok acil sıfatı ile plastik cerrahın olduğu bir merkeze veya yapay damak için ortodontistin olduğu bir merkeze yönlendirilmekte bu da yaşamsal bazı ciddi sorunlara yol açmaktadır.
Beslenmedeki bir diğer önemli konu is biberon seçimidir. Bebek anne meme başından ememezse bir sonra ki seçenek tercihen anne sütünün pompa ile alınması ve biberon ile verilmesidir. DDY doğan bebeklerden bir kısmı memeden emmeyi başarabilir. Bazısı için bu çok güçtür veya imkânsız gibidir. Memeden emme birçok faktöre bağlıdır. Anne kendini suçlamamalıdır. Yarıktaki taraf sayısı ve genişlik emmeyi imkânsız kılabilir. Diğer yandan annenin meme ve süt durumu, bebeğin ve annenin motivasyonu da önemlidir. Meme emzirme ebesi veya hemşiresinin yardımı bu konu da önemlidir. Anne sütü bu bebeklerde de diğerlerinde olduğu gibi çok önemlidir. Emzirme mümkün olmasa bile pompa ile sağarak biberon aracılığı ile verilmesi önemlidir. Pozisyon eğitimi, beslenme hızı, kolik atakları ve reflü problemleri için önemlidir. Özel biberon kullanımı eğitimi alınmalıdır. Temizliği bilinmelidir. Yapay damak veya yapma damak diye tabir edilen aperey bebeğin damak ölçüsü alınarak yapılır ve sık yenilenen akrilikten olan bu aygıt ortodontistlerce yapılır. Her bebekte zorunlu olmadığı gibi gerekliliğine cerrah, ortodontist ve aile birlikte karar vermelidir. Beslenme aygıtı sürekli takılmaz. Özellikle geniş ve ileri dudak yarıklarında dudak onarımına dek yarık genişliğini azaltmak, damak ve dişetleri arasındaki seviye farkını gidermek, diğer yandan burundaki şekil bozukluğunu kıkırdakların yumuşaklığından yararlanarak ameliyata dek olabildiğince düzeltmek amacı ile kullanılan Burun-Damak Şekillendirme Aygıtını beslenme aygıtından farklı düşünmek gerekir. Bebeğin buna uygun olup olmadığına yine cerrahınız ortodontist ile beraber karar verecektir. Gerek beslenme aygıtı gerekse şekillendirme aygıtı için ortodontistiniz size daha detaylı bilgi verecektir. Meme emme sadece dudak yarığı olan ve yarığı dar ve tam olmayan bebeklerde daha olasıdır. Damak yarıklı bebeklerde ve dudak damak yarıklı bebeklerde nispeten daha zordur hatta geniş ve ağır olgularda imkânsızdır. Ancak hiçbir zaman bunlar kural değildir. Mutlaka emzirme denenmelidir. Emzirme gerçekleşmezse kendinizi suçlu hissetmeyin bebeği de suçlamayın. İçgüdülerinizi dinleyin. Alabildiğiniz kadar tavsiye ve destek alın.