Dudak damak yarıkları yenidoğanlarda en çok karşılaşılan durumlar arasında yer almaktadır. Her 600 - 1000 bebekten birisinde dudak ve/veya damak yarıkları ile karşılaşılır. Dudak damak yarıklarının tedavisi çok yönlü ele alınmalıdır ancak tedavinin ilk aşamasında cerrahi müdahale gerekliliktir.
Cerrahi sonrasında dudak ve/veya damak yarıklarının takibi devam eder. Oluşabilecek komplikasyonlara, dudak ve/veya damak yarıklarının neden olabildiği beslenme ve konuşma bozukluklarına, gelişimsel sorunlara karşı ek tedavi seçeneklerinin gündeme gelmesi söz konusudur.
Dudak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Dudak ve/veya damak yarıklarının ameliyatı için izlenen prosedürde öncelikli olarak dudak yarıklarının ameliyatı yapılır. Sonrasında varsa damak yarıklarının operasyonu gündeme gelir. Sadece damak yarığı olan durumlarda ise dudak yarığı operasyonu yapılmayacak olsa bile doğru zamanlamanın beklenmesi gerekir.
Dudak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin en az 10 haftalık olması beklenir.
Bu dönemde bebeğin gelişimi takip edilir. 10 haftalık ya da ilk 3 aylık dönem bebeğin bağışıklık sisteminin gelişmesi, akciğer gelişiminin operasyon için uygun seviyeye gelmesi açısından büyük öneme sahiptir. Eğer 10. hafta itibarıyla bebeğin operasyon için uygunluğuna karar verilirse operasyon hemen gerçekleştirilir.
Damak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Damak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin 6 - 7 aylık olması beklenir. Bu süre dudak yarığı operasyonundan bağımsızdır. Yani bebekte sadece damak yarığı varsa da operasyon için 6 - 7 aylık olması beklenir, dudak yarığı varsa da bu süre değişmez.
Bebeklerin konuşmaya başlama süreçlerinin 9 - 12 aylık dönemde başladığı göz önünde bulundurulduğunda bebeğin damak anatomisinin konuşmaya uygun hale getirilmesi için 6 -7 aylık dönemde operasyon yapılması oldukça önemlidir.
Dudak Damak Yarıklarında Ek Tedaviler Nelerdir?
Dudak damak yarıklarının tedavisinin bir süreç olduğu unutulmamalıdır. İlk ameliyatlar beslenme, konuşma ve gelişim bozukluklarına müdahale amaçlı yapılır ve tedavi sürecinin temelini oluşturmaktadır. Sonrasında ise komplikasyonlara bağlı olarak tedaviler farklılaşabilir.
Kozmetik sorunların giderilmesi için ek operasyonlar, konuşma terapisi gibi tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Dudak damak yarıklı bebeklerin kapsamlı tedavi sürecinde dişlerin çıkışına ve konumuna bağlı olarak ortodonti tedavisi de gündeme gelebilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
