Dudak damak yarıklarının sebepleri nelerdir? Herhalde bu soru bebeklerinde dudak damak yarığı olduğunu öğrenen ailelerin en çok merak ettikleri ve ilk sordukları soruların başında gelir. Ne yazık ki bu soruya verilecek basit bir yanıt yoktur.
Dudak damak yarıklarında çevresel ve genetik faktörler:
Çevresel ve genetik faktörlerin kombinasyonu da denebilir. Çoğul faktörlüdür yani. Başınıza gelen bu durum için bir suçlu arayışına odaklanmak birilerini bir şeyleri suçlamak size hiç yarar getirmeyecektir. Yine de aşağıdaki bilgiler yararlı olabilir.
Gebelikte Dudak Damak Yarıkları
Dudak ve Damak Yarıkları; basitçe anne karnında ilk gelişim haftalarında yüzün gelişimsel yapılarının birbiri ile birleşememelerinden veyahut yetersiz birleşmelerinden kaynaklanır. Dudak ve Damak embriyolojik dönem birincil ve ikincil damaklarından oluşur. Birincil ve esas damak dudak, ön dişleri barındıran dişeti kısmı ve sert damağın ön kısmından oluşur. İkincil damak ise sert damak arka kısmı ile küçük dil dahil yumuşak damak kısımlarının oluşumunu sağlar. Birincil damak gebeliğin 4. haftasında başlar. İkincil damak 6. veya 7. haftasında başlar. Üst dudak ve damak oluşumu gebeliğin 12. haftasında bitmiş olur.
Ana rahminde Dudak-ön sert damak ve burun beraber arka sert damak ve yumuşak damak ise ayrı olarak oluşur ve başlangıçta burun hattından damak küçük dile dek yarık vardır. Dudak bölümü 6. haftada damak bölümü ise 8. haftadan sonra kapanır ve en geç 10.haftaya gelindiğinde yani gebeliğin ilk üç ayı dolmadan bu yarıkların tümü kapanır. Oysa Dudak Damak Yarıklı bebeklerde bu aşamada kapanma çeşitli şekillerde gerçekleşmez ve yarık dudak ve veya yarık damak tablosu ortaya çıkar. Bu kapanmanın neden gerçekleşmediği bugün için hala tam olarak bilinmemektedir.
Dudak Damak Yarıklarının Sebepleri Nelerdir?
Hamilelik öncesi sebepler;
İlaç kullanımına bağlı sebepler;
Hamilelik öncesi düzenli alınan ilaçlar (sara ilaçları, steroidler gibi) geçirilen ağır enfeksiyonlar, ağır stres, radyasyon, vitamin eksikliği, fazla vitamin alımı, sigara-alkol alımı, diyabet sebepler arasında gösteren çalışmalar vardır.
Genetik Faktörler;
Ailesinde dudak damak yarığı olanlarda, akraba evliliğinde, genetik geçişli hastalıkları olanlarda risk daha da artar.
Hamilelik sırasındaki sebepler;
Hamilelik sırasında düzenli alınan ilaçlar (sara ilaçları, steroidler gibi) geçirilen ağır enfeksiyonlar, ağır stres, radyasyon, vitamin eksikliği, fazla vitamin alımı, sigara-alkol alımı, diyabet sebepler arasında gösteren çalışmalar vardır.
Dudak Damak Yarıklarının Oluşumu
Sert ve yumuşak damak oluşumu burun ve üst çene çıkıntılarının birleşmesi ile ortaya çıkar. Özellikle arka damak yumuşak damak ve küçük dil sağ ve sol üst çenenin içi kısmında önce aşağı sonra yatay planda hareket eden kemiklerin ve çevresindeki yumuşak dokuların birleşmesinden oluşur. Bu birleşmeye burun tabanı ve burun orta direk ve yapısı septum da katılır. Tüm bu birleşmeye yönelik hareketlilik içinde bir duraklama sonuç olarak birleşmenin olmadığı küçük dil yumuşak damak ve veya sert damak alanlarında yarıklara sebep olur.
İstatistik olarak her 600-1000 canlı bebekten birinde dudak damak yarığı görülebilmektedir. Özetle, ne olduğunu bilmemize rağmen neden olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Bu konudaki genel görüş genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonu bir bebeğin dudak damak yarıklı doğmasına yol açtığı yönündedir ve bunu önceden kestirebilen herhangi bir test henüz yoktur.
Genetik yatkınlık zemininde olumsuz çevresel faktörlerin (radyasyon, yanlış ilaç kullanımı, enfeksiyonlar, stres, çevre kirliliği, aşırı gürültülü ortam, sağlıksız gebelik, vs) yarıklara sebep olduğu düşünülmektedir. Tüp bebek (IVF) yöntemi ile oluşan gebeliklerde dudak damak yarığı oranının daha yüksek olduğunu gösterir bir çalışma da yoktur. Anne ve baba yaşının ileri olduğu gebeliklerde görülme riski biraz daha fazladır.
Gebelik kararı dönemi ve gebelik teşhisi hemen sonrası kullanılan Folik asit yarık riskini azaltmaktadır.
Bebekleri nasıl etkiler?
Bebeğinizin dudak veya damak yarıkları; bu konuda deneyimli bir plastik cerrahi uzmanı onaracak ve kapatacak. Peki ama bebekler bu durumdan nasıl etkilenecek?
Beslenmeye etkileri
Damak yarıklı bebeklerde bazen beslenme sorunları olabilmekte memeden emememekte normal biberondan alamamakta ve bunun için özel biberon kullanmak zorunda kalabilmektedirler. Beslenmede ortaya çıkan bu sorunları aşmak için beslenme hemşiresi yardımcı olabilmekte bazen profesyonel yardım alınmaktadır. Çoğu anne varsa eğer memeden pompa yardımı ile sütü almakta ve bunu biberon yardımı ile vermeye devam etmektedir.
Konuşmaya Etkileri;
Dudak damak yarıklı bebekler yaşamlarının bir bölümünde bir süre konuşma terapisi desteğine ihtiyaç duyarlar.
İşitmeye Etkileri;
Damak yarıklı bebekler orta kulakta yapışkan bir sıvı biriktirme ve orta kulak iltihabı geliştirme eğiliminde olurlar. Bu işitme gelişimini ve konuşma gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Eğer tablo ciddi ise orta kulakta drenajı sağlayabilmek için “grommet” adı verilen kulak zarı tüpleri yerleştirilir.
Ağız ve diş etkileri;
Okul çağında ve ergen yaşta ortodontik tedavi görmeleri dişlerine braket yani tel taktırmaları gerekebilir. Ortodontik tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda diş-çene-yüz görünümünü düzeltmek için üst çeneye bazen her iki çeneye cerrahi düzeltme gerekmektedir.
Burun ve yüz şekli etkileri;
Son olarak dudak damak yarıkları burun iç ve dış yapısını olumsuz etkilediği için bu yapıların gelişimini tamamladığı yetişkin çağda burun içine ve dışına aynı seansta düzeltme ameliyatları yapılır.
