Hamileliğin beş ila altıncı haftasında fetüsün üst dudağı birleşir. Sekiz ila dokuzuncu haftasında ise ağzın çatısı (damak) formunu almaya başlar. Bazı durumlarda bu iki süreç tamamlanmaz ve sonuç olarak dudak damak yarığı ortaya çıkar. Dudak yarığı, üst dudakta cildin ayrık kalmasıyla oluşur; küçük bir açıklık olabileceği gibi üst diş eti ve çeneyi de etkileyebilir. Damak yarığı ise damakta bulunan açıklıktır; yalnızca sert damağın ön kısmında sınırlı kalabileceği gibi yumuşak damağa kadar uzanabilir. Dudak damak yarığı, günümüzde en sık karşılaşılan doğumsal yüz farklılıklarından biridir ve tek taraflı ya da çift taraflı görülebilir.
İkinci Bebekte Dudak Damak Yarığı Olasılığı
Dudak damak yarığı farklı nedenlerle gelişebilse de aile öyküsü riski artırır. Dünyada doğan her 700 bebekten yaklaşık 1’inde yarık görülür. Ebeveynlerden birinde yarık varsa, çocukta görülme olasılığı yaklaşık %2–8 arasındadır. Hem ebeveynde hem de çocukta yarık öyküsü varsa, kardeşlerde veya bir sonraki kuşakta bu oran %10–20’ye çıkabilir. Anne ve babada yarık yokken ilk bebekte saptanmışsa, ikinci bebek için risk genellikle %2–8 aralığındadır. Teyze, amca gibi ikinci derece akrabalarda da yarık öyküsü olduğunda risk yaklaşık %10–12’ye yükselebilir.
Risk Faktörleri
En güçlü risk etkeni ailede benzer durumun bulunmasıdır. Bunun yanında gebelikte sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı riski artırabilir. Gebelik öncesi tanı almış diyabet ya da gebelikte gelişen obezite de risk faktörleri arasındadır. Klinik gözlemlere göre yarık dudak (damak sağlam) erkeklerde daha sık iken, izole yarık damak kadınlarda daha yaygındır. Etnik dağılım açısından Asya kökenli topluluklarda daha sık, Afrika kökenli topluluklarda daha nadir görüldüğü bildirilmiştir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
