Bebeğinizin anne karnında veya doğumdan sonra tanısını koyan tıp doktoru (kadın doğum uzmanı ve/veya yeni doğan uzmanı çocuk doktoru) sizi en kısa sürede dudak damak yarıklarının sıkça tedavi edildiği bir merkeze veya ekibe gönderecektir.
Bu konsültasyona ulaştıktan sonra, diğer basamaklar ve bebeğinizin yarık sorunu ile ekip lideri plastik cerrah ilgilenecektir. Dudak Damak Yarık (DDY) ekibi; değerlendirme ve tedavide rol alan farklı uzmanlardan oluşur. Her bir uzman, çoğu durumla baş edecek ve bilgi verip tedavi uygulayacak seviyededir. Yarıktaki bir durumu tedavi ederken başka bir noktanın etkilenebileceğini bildiğimiz için DDY ekibi takım olarak çalışır. Ülkemizde henüz arzu edilen ölçüde multidisipliner merkezleşme tam gerçekleşmemiş olsa da, ekip yaklaşımı aileye büyük kolaylık sağlar.
Bu ekipler, bebeğinizin ihtiyaçlarını ve tedavi planını bir arada sizinle tartışma fırsatı bulur; böylece farklı uzmanları ayrı yer ve zamanlarda ziyaret etme yükünü azaltır. Tercihen bebeğinizi tüm ekip aynı anda görür ve takip eden yıllar için kişisel bir plan belirler. Bu plan ve protokol bebekler arasında farklılık gösterebilir; farklı merkezlerde uygulamalar da değişebilir. DDY’li bebekler, uygun izlem ve tedavi ile sağlıklı bireyler olarak büyüyebilir ve toplumda yerlerini alabilir.
Bunu sağlamak için DDY takımının hedefleri bellidir;
- Normal konuşma gelişimi,
- Yüzün genel görünümü, dudaklar ve burnun kozmetik olarak normal sınırlarda olması,
- Çenelerin ve dişlerin normal gelişimi,
- Okulda ve evde sağlıklı psiko-sosyal gelişim.
Bebeğinizle ilk ziyaretinizi yapmaya heyecanlı gelmeniz son derece doğal. Aklınızda sormak ve öğrenmek istediğiniz çok konu olacaktır. İlk veya ikinci kontrole gelirken sorularınızı yazarak getirmeniz, görüşmede bunları sormanız için size fırsat verir ve yanıtları sistematik biçimde almanızı sağlar.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
