Dudak yarıkları hamileliğin dördüncü ve yedinci haftaları arasında oluşur. Hamilelikte bebek gelişirken vücut dokusu ve başın her iki tarafındaki özel hücreler yüzün merkezine doğru gelerek yüzü oluşturur. Bu birleşme ağız ve dudağı meydana getirmektedir. Yetişkinlerde Dudak Damak Yarığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dudakları oluşturan dokuların doğumdan önce tamamen birleşmemesi durumunda dudak yarığı meydana gelir.
Damak yarıkları ise hamileliğin altıncı ve dokuzuncu haftalarında meydana gelmektedir. Ağız çatısını oluşturan dokuların tamamen birbirine katılmamasıyla gerçekleşir.
Bazı bebeklerde damağın hem önünde hem de arkasında açıklık oluşurken bazı bebeklerde sadece bir bölümde açıklık meydana gelir.
Dudak damak yarıkları doğuştan bir hastalık olduğu için doğum sonrasında tedavi edilmesi gerekir. Ancak dudak damak yarığı tedavisi yetişkinlerde de gerçekleştirilebilmektedir.
Dudak Damak Yarığı Nasıl Tedavi Edilir?
Doğumdan hemen sonra başlayan dudak damak yarığı tedavisi hastanın durumuna da bağlı olarak 20 yaşına dek sürmektedir. Bu süreçte hastalar 5 – 6 farklı operasyon geçirmektedir. Tedavinin bu kadar uzun sürmesinin nedeni yüzün yapısının tamamlamasının beklenmesidir.
Ancak yetişkinlerde böyle bir durum olmadığı için daha hızlı bir girişim mümkündür. Bununla beraber burunda meydana gelen kayma sonucunda ortaya çıkan burun deliklerindeki asimetrik görünüm, havalanma farklılıkları, burun ucunun bir tarafa daha yatık olması ya da burun kanadının bir tarafa doğru daha açık durması gibi bozukluklar da mevcuttur. Yetişkinlerde bu bozukların giderilmesi daha zordur.
Burun içi kıkırdağın yetişkinlerde daha düşük elastikiyete sahip olması ve gelişim ile beraber deformasyonun artması nedeniyle burun tedavisi daha zor gerçekleşir.
Yetişkinlerde tedavi sonrasında konuşma bozukluğunun giderilmesi için konuşma terapisi de gerekli olabilmektedir.
Dudak Damak Yarığı Tedavisi Ne Zaman Yapılmalı?
Tedavi zamanlamasının 1 yaşa kadar olmasının en önemli nedenlerinden biride konuşmaya etkisi. Dudak damak yarığı ile doğmuş olan kişilerde tedavi kısa sürede gerçekleştirilmelidir. Dudak yarıklarının bebekler en geç 1 yaşına geldiğinde kapatılmış olması gerekmektedir.
Henüz gelişim çağı tamamlanmadığı için ameliyatların bir kısmı hem daha kolay yapılır hem de daha etkili sonuçlar elde edilebilir.
Ayrıca üç yaşın öncesi hatırlanmadığı için henüz bir travma gelişmeden hastalığın tedavi edilmesi son derece önemlidir. Yetişkinlerde Dudak Damak Yarığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dudak damak yarıkları yenidoğanlarda en çok karşılaşılan durumlar arasında yer almaktadır. Her 600 – 1000 bebekten birisinde dudak ve/veya damak yarıkları ile karşılaşılır. Dudak damak yarıklarının tedavisi çok yönlü ele alınmalıdır ancak tedavinin ilk aşamasında cerrahi müdahale gerekliliktir.
Cerrahi sonrasında dudak ve/veya damak yarıklarının takibi devam eder. Oluşabilecek komplikasyonlara, dudak ve/veya damak yarıklarının neden olabildiği beslenme ve konuşma bozukluklarına, gelişimsel sorunlara karşı ek tedavi seçeneklerinin gündeme gelmesi söz konusudur.
Dudak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Dudak ve/veya damak yarıklarının ameliyatı için izlenen prosedürde öncelikli olarak dudak yarıklarının ameliyatı yapılır. Sonrasında varsa damak yarıklarının operasyonu gündeme gelir. Sadece damak yarığı olan durumlarda ise dudak yarığı operasyonu yapılmayacak olsa bile doğru zamanlamanın beklenmesi gerekir.
Dudak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin en az 10 haftalık olması beklenir.
Bu dönemde bebeğin gelişimi takip edilir. 10 haftalık ya da ilk 3 aylık dönem bebeğin bağışıklık sisteminin gelişmesi, akciğer gelişiminin operasyon için uygun seviyeye gelmesi açısından büyük öneme sahiptir. Eğer 10. hafta itibarıyla bebeğin operasyon için uygunluğuna karar verilirse operasyon hemen gerçekleştirilir.
Damak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Damak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin 6 – 7 aylık olması beklenir. Bu süre dudak yarığı operasyonundan bağımsızdır. Yani bebekte sadece damak yarığı varsa da operasyon için 6 – 7 aylık olması beklenir, dudak yarığı varsa da bu süre değişmez.
Bebeklerin konuşmaya başlama süreçlerinin 9 – 12 aylık dönemde başladığı göz önünde bulundurulduğunda bebeğin damak anatomisinin konuşmaya uygun hale getirilmesi için 6 -7 aylık dönemde operasyon yapılması oldukça önemlidir.
Dudak Damak Yarıklarında Ek Tedaviler Nelerdir?
Dudak damak yarıklarının tedavisinin bir süreç olduğu unutulmamalıdır. İlk ameliyatlar beslenme, konuşma ve gelişim bozukluklarına müdahale amaçlı yapılır ve tedavi sürecinin temelini oluşturmaktadır. Sonrasında ise komplikasyonlara bağlı olarak tedaviler farklılaşabilir.
Kozmetik sorunların giderilmesi için ek operasyonlar, konuşma terapisi gibi tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Dudak damak yarıklı bebeklerin kapsamlı tedavi sürecinde dişlerin çıkışına ve konumuna bağlı olarak ortodonti tedavisi de gündeme gelebilir.
Dudak damak yarıklı dünyaya gelen bebeklerin aileleri, doğumdan sonra bu durumdan haberdar oluyorlarsa kısa süreli bir panik yaşayabiliyor. Anne ve baba için oldukça endişe verici bir durum olan bu anomaliler, aslında doğru yaklaşım sergilendiği takdirde hiçbir soruna yol açmadan ortadan kaldırılabiliyor. Özel ortodontik aygıt kullanımı izole olmayan dudak ve damak yarıklarında bebeğin beslenmesine destek sağlayabilmek için tercih edilebilir. Ancak ebeveynlerin bu noktada unutmaması gereken, ortodontik aygıt kullanımının aciliyeti olmadığı ya da aygıt kullanımının sağlıklı bir gelişim için olmazsa olmazlar arasında yer almadığıdır. Doğumdan sonra yaşanan panik ve doğumun gerçekleştiği merkezde yapılabilen yönlendirmeler ailelerin yanlış kararlar almasına neden olabiliyor.
Dudak damak yarıklı bebeklerin durumu doğumdan önce fark edilebildiği için sürece dair hazırlıkları yapmak mümkün. Ancak yine de bu durumun doğumdan sonra fark edilmesi de söz konusu oluyor. Bu durumda doğumdan hemen sonra ailenin başka bir merkeze yönlendirmesini yapmak yerine bulundukları merkezde bir ortodontist ve plastik cerrah ile görüşmelerini sağlamak daha doğru olacaktır.
Acil Müdahale Söz Konusu Değil
Dudak damak yarıklı bebekler için yapılabilecek en doğru işlemler doğumdan sonra genel sağlık kontrolünün yapılması ve sürecin çözüme ulaşabilmesi için yol haritasının çizilmesidir. Acil bir müdahalenin yapılması söz konusu olmadığından sakin olmak ve bebeğin sağlıklı gelişimini sağlayacak adımlar atmak önemlidir.
Dudak damak yarıkları tedavisinde ortodontik aygıt kullanımı bebeğin daha konforlu beslenmesine yardımcı olabilir. Özel ortodontik aygıt adı verilen aparatlar ile bebeği emzirmek daha kolay olabilir. Ancak bu her zaman tek çözüm değildir. Her dudak damak yarığı farklı şekilde meydana geldiğinden dolayı, bebeğin normal şekilde ya da özelleştirilmiş biberonlar ile beslenmesi de mümkündür.
Ortodontik Aygıt Neden Kullanılır?
Ortodontik Aygıt olarak adlandırılan apareyler, her bebek için özel olarak hazırlanır. Bebeğin damak ölçüsüne göre hazırlanan apareylerin bir ortodontist tarafından yapılması gerekir. Akrilik malzemeden üretilen bu aygıtların kullanımı eğitim sonrası kolaydır. Bu aygıtların yapılması zorunlu veya acil değildir. Aygıt yapılmasına karar verirken aile, ortodontist ve estetik, plastik ve rekonstrüktif cerrah birlikte karar vermelidir.
Beslenme için özel olarak yapılan ortodontik aygıtlar ile burun – damak şekillendirme aygıtı olarak adlandırdığımız aparatlar farklıdır. Beslenme için yapılan aygıtlar sadece beslenme esnasında kullanılırken, şekillendirme için yapılan apareyler damak ve diş etleri arasındaki seviye farkını azaltmak, burundaki şekil bozukluğunu bölgedeki kıkırdakların yumuşaklığından faydalanarak mümkün olduğunca azaltmak için kullanılabilir. Beslenme ya da şekillendirme amaçlı aygıtların kullanımındaki karar, mutlaka cerrahın yol haritasını belirlediği süreçte aile ile birlikte verilmesi gereken bir karardır.
Yarık damak anne karnında gelişim gösteren bebeklerin 12-13. haftalarından itibaren tespit edilebilen bir rahatsızlıktır. Ülkemizde 800 ila 1000 doğumda bir görülebilen damak dudak yarıklı bebek doğumları, en sık görülen yüz anomalisidir. Yaklaşık yüzde 40 oranında genetik sebepli gerçekleşebilen bu rahatsızlığın diğer nedenleri arasında başı gebelik dönemindeki ciddi alkol ve sigara kullanımı, kullanılan ağır ilaçlar, ağır depresyon, şiddet görmek, ağır enfeksiyonlar, radyasyon, vitamin eksikliği, akraba evliliği ve diyabet çekmektedir.
Bebeklerde Yarık Damak
Doğuştan gelen ve anne karnında iken 8. ve 12. haftalar arasında oluşur, doğar doğmaz teşhis edilebilen bir rahatsızlıktır. En geç 1 yaşına kadar tedavisine başlanması gereken bebeklerde ihmale gelmemesi gereken bir anomalidir.
Bebeklerde Yarık Damak
Yetişkinlerde Yarık Damak
Yetişkinliğe varmadan ameliyatlarının planlanması gereken bir rahatsızlıktır. Başarı oranının artması, gelişimin daha sağlıklı olması ve daha kolay bir tedavi için bebekken başlanması gereken tedavi, yetişkin dönemde de çözümsüz değildir. 1 yaşına dek yapılması gereken bu operasyon yetişkin yaşa bırakıldıysa, kesinlikle konuşma terapisi ile de desteklenmelidir.
Yetişkinlerde Yarık Damak
Tedavi Yöntemleri
Günümüzde DDY rahatsızlığında henüz anne karnındayken müdahale ve tedavi şansı geliştirilemese de gelişen teknolojinin sağlamış olduğu imkanlarla ameliyat ile tedavi seçeneği sayıları azalmış, estetik kaygılar ise minimuma indirilerek oldukça başarılı operasyonlar gerçekleştirilebilme imkanına kavuşulmuştur. Tedavi süreci yaklaşık olarak 20 yaşına dek aralıklı operasyonlarla sürmektedir.
Cerrahi Operasyon
Bebeklerde 7-8 aylıktan veya en geç 1 yaşa kadar kapatılmalıdır. Günümüzde başarı oranı oldukça artarken, ameliyat sayıları da gitgide düşmüştür. Ancak tanı ve tedavi süreci tam donanımlı hastanelerde uzman ve geniş bir ekiple gerçekleştirilmelidir. Ortalama 20 yaşına dek süren ameliyatlarda istenilen sonuç alınabilmektedir.
