Dudak yarıklı veya dudak damak yarıklı bebeklerin yaklaşık %10’unda diğer organlarda ve yapılarda da sorun olabilir. İzole damak yarıklı bebeklerde bu oran %30’a yaklaşır ve başka yerlerde de sorun olma olasılığı daha yüksektir. En sık kalp damar yapısal rahatsızlıkları görülür. Genetik konsültasyon bu nedenle çok önemlidir.
Şu anda sendromik olguların dışındaki hastalar için belirlenmiş bir genetik test yoktur. Anne-baba bir kişide DDY varsa DDY’li bir bebeğin tekrar dünyaya gelme olasılığı %2-5 arasıdır. Eğer ikinci bir DDY’li varsa üçüncüsünün dudak yarıklı gelmesi şansı %10-14’tür. Damak yarığı için bu risk %8’dir. Damak yarıklı çocuklarda %5 ile %15 arasında dirençli konuşma bozukluğunun düzelmesi için ameliyat yapılmaktadır.
Sıklıkla genizden yani boğazın gerisinden doku damağa eklenir veya yanlardan arkaya taşınır. Bu ameliyat hastanın probleminin ciddiyeti ve konuşma terapisine yanıtına göre 4,5-6 yaş arası yapılmaktadır. Anlaşılacağı üzere Dudak Damak Yarıkları sanıldığı kadar az görülmez. Her yıl ülkemizde 1500 ile 2500 bu soruna sahip bebeğin dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Dolayısı ile başınıza gelen çok nadir bir durum değildir.
Tarafımızca yapılan bir ön çalışmanın sonuçlarına göre Türkiye’deki oran daha önceki çalışmalarda belirtilenle paraleldir. Görülme sıklığı her 700 ile 1000 canlı doğumda birdir. Görülme sıklığı en fazla olanı tek taraflı dudak damak yarıklarıdır. Onu damak yarıkları takip eder. Yarık küçük dil, çatallı küçük dil diye tabir edilen yarık aslında en sık görülen tiptir ve toplumda sağlıklı bireylerde %1-2 oranında görülebilir. Bunların çok önemli kısmı fark edilmez ve bir soruna da yol açmaz.
Bebekte çatallı küçük dil fark edildiğinde mutlaka dudak damak yarık cerrahı bebeği görmelidir. Aksi takdirde konuşma sorunu olmadığı sürece kapatılmaları gerekmez. Dudak Damak Yarığı en sık görülen yüz bölgesi doğumsal problemlerindendir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre hesapladığımızda her yıl ülkemizde 1250 ile 2000 arası dudak damaklı bebeğin dünyaya geldiğini tahmin etmekteyiz. Ancak bunlar tahminlerden öteye pek geçememektedir. Bu konuda Türkiye’de bugüne dek yapılmış ciddi bir istatistiksel analiz ne yazık ki yoktur.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
