Dudak damak yarığı mutlaka ameliyatla tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Bu ameliyatlar genellikle bebeklik döneminde ve genel anestezi altında uygulanır. Ameliyat süresi ortalama 3 saat kadardır.
Ameliyat sonrası bakım özel önem taşır. Operasyonun hemen ardından bakım bir süre uzman hemşire tarafından üstlenilir; deneyim ve bilgi, sürecin daha kolay ilerlemesine yardımcı olur.
Yarık damak operasyonu sonrasında bebeğin elini ağzına götürmesi engellenmelidir. Beslenme, bakımın en önemli parçasıdır. Günlük kalori ihtiyacına uygun, pütürsüz içerikte mama hazırlanmalı ve takviye edilmelidir.
Bakım sırasında ameliyat bölgesinin temiz tutulması ve ağız hijyeninin sağlanması yeterlidir. Bebeklerde hijyen zor olabileceğinden, bol su içirilerek gıda kalıntılarının uzaklaştırılması faydalıdır. Bu adımlara dikkat edilmesi iyileşme sürecini kısaltabilir.
Yarık Damak için Alternatif Tedaviler
Dudak damak yarığı tedavisi, bebek doğar doğmaz planlanmalı ve süreç düzenli takiple yürütülmelidir. Yarık damak tedavisinde temel yaklaşım cerrahidir; gerektiğinde ortodontik tedaviler de eklenebilir. Genetik değerlendirme sonrası ayrıntılı tedavi planı hekim tarafından belirlenir.
Ameliyat sırasında genellikle dokular kaydırılarak birleştirilir; kas onarımı yapılarak yarık bölgenin kapanması sağlanır. Plastik cerrah, yarığın tipine göre farklı teknikler uygulayabilir. Doğumdan ameliyat zamanına kadar süreç netleştirilir; böylece ameliyat öncesi ve sonrası sorunların önüne geçilmesi hedeflenir.
Tedavi sonrasında da bakım süreci kritiktir. Hemşire ve aileye hijyen, beslenme ve takip konularında önemli sorumluluklar düşer. Uygun olmayan koşullarda enfeksiyon riski artabileceğinden önerilere uyulmalıdır.
Yarık Damak Operasyonu için Yaş Sınırı Nedir?
Dudak damak yarığı anne karnında tespit edilebilir. Küçük yaşlarda tedavi edilmesi, yüz–ağız gelişiminin sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar.
Operasyon için doğumdan itibaren süreç planlanmalı; ameliyat, ideal zaman aralığında yapılmalıdır. Karar verilirken “10’lar kuralı” dikkate alınır: Bebeğin ağırlığı 4–5 kg olmalı, yaşı en az 10 haftayı geçmiş olmalı ve hemoglobin düzeyi 10 g/dL üzerinde bulunmalıdır.
Yarık damak ameliyatı için sık tercih edilen dönem 9–12 aydır. Değerler uygunsa operasyon güvenle yapılabilir. Bu yaş grubunda ameliyat sonrası bakım aile yönetiminde daha kolay ilerler ve iyileşme süreci genellikle sorunsuz seyreder. Gerekirse ortodontik tedavi ameliyat sonrasında planlanır.
İlginizi Çekebilir;
Yarık Dudak Sebepleri Nelerdir?
Dudak damak yarığı nedenleri kesin değildir; çevresel ve genetik faktörler birlikte rol oynayabilir. Aile öyküsünde yarık bulunması riski artırır. Çevresel etkenler de oluşumu tetikleyebilir:
- Annenin sağlıksız beslenmesi
- Gebelikte çeşitli ilaçların kullanımı
- Vitamin eksikliği
Hamileliğin ilk üç ayında kızamık (rubella) geçirilmesi de risk faktörleri arasında sayılır. Durum çoğunlukla gebeliğin 13. haftasında saptanabilir. Erken tanı ile tedavi planı oluşturulup süreç kesintisiz yönetildiğinde, ilerleyen yaşlarda hastalığın etkileri ve izleri en aza indirilebilir.
Dudak damak yarıkları hakkında daha fazla bilgi için YouTube kanalımızı ziyaret edin.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
