Anne karnındayken genetik, kalıtımsal ya da gelişim basamağındaki bir sorundan dolayı yüz ve çenede bozukluklar oluşabilir. Doğumdan önce oluşan bu şekil bozuklukları, estetik sorundan öte gelişimi de etkileyeceği için, vakit kaybetmeden tedavi edilmelidir. Hem sağlıklı fiziki gelişim, hem de psikolojik olumsuzluklarla (dışlanma, sosyal travma) karşı karşıya kalınmaması için vaktinde tedavi oldukça önemlidir.
Ağız-Çene ve Yüz Cerrahisi ile doğuştan oluşan bozukluklar başarıyla düzeltilebilmektedir. Günümüzde cerrahi tekniklerin ve kullanılan cihazların gelişmesi ile tedavideki başarı oranı oldukça yükselmiş durumdadır. Alt ve üst çenenin birbirine ve yüze göre uyumsuzluğu, yüzün normalden daha kısa veya uzun olması, ön dişlerin kapanamamasına yol açan çene bozukluğu, alt çenenin belirsizliği veya sadece çene ucunu ilgilendiren şekil bozuklukları kolaylıkla tedavi edilebilmektedir.
Çiğneme ve konuşmada da sıkıntı yaratabilen bu asimetrik durumlarda, özellikle distraksiyon osteogenezisi denilen teknik sayesinde doğumsal çene kısalıkları ve yüzün yetersiz gelişimi konusunda başarılı sonuçlar edilebilmektedir. Vücudun herhangi bir yerinden kemik alınmasını gerektirmeyen ve kolay uygulanabilen bu yöntemle deri ve kaslar kemikle birlikte uzayabilmekte, böylece büyük deformiteler düzeltilebilmektedir.
Burundaki şekil bozuklukları, genel itibarı ile sonradan ve travmalara bağlı oluşabilse de, doğumsal olarak da ortaya çıkabilir. Şekil bozukluğu, bazı durumlarda yalnızca görsel açıdan rahatsızlık vermesi sebebiyle düzeltilirken çoğu kişide başka ciddi problemlere yol açabilir. Uyku kalitesinde düşüş yaşamak, horlamak, sürekli uyanmak ve konuşurken hırıltılar çıkarmanın yanında, baş ağrısı, yüzde basınç hissi, tekrarlayan burun kanaması, sinüzit ve orta kulak iltihapları da görülebilen problemlerdendir. Bu gibi durumlarda, özellikle de bebeklerde gelişimi olumsuz etkileyebilecek asimetrik problemler, nazoplasti ve rinoplasti gibi isimlerle de adlandırılan burun estetiği ile düzeltilmelidir.
Çoğunlukla genel anestezi altında yapılan burun düzeltme operasyonlarının yanında, küçük dokunuşlar gerektiren durumlarda uygulanan basit rinoplastide ise lokal anestezi tercih edilebilir. Ortalama 2 saat süren ameliyat, hazırlık ve müşahede süreleri ile 1 gününüzü alabilir. Daha önce operasyon geçiren hastalara uygulanan açık rinoplastide cerrahın görüş açısının daha genişken, iyileşme süreci daha uzundur ve ödem, morluk gibi sorunlar daha büyük boyutludur. Küçük boyuttaki şekil bozukluklarının düzeltilmesinde tercih edilen kapalı rinoplastide ise iyileşme süresi daha kısadır ve operasyon sonrasında burunda dikiş izi kalmaz.
Yarık damak ve yarık dudak cerrahilerinin anestezi uygulamalarında özen gösterilmesi gereken noktalar vardır. Bu bebekler, genellikle 3-6 aylık (yarık dudak), veya 6-12 aylık (yarık damak) iken operasyonları tercih edilir. Ameliyat öncesinde anestezi uzmanı ile mutlaka görüşülmeli ve bebeğin muayenesi yapılmalı, varsa geçirilmiş enfeksiyonun durumu, bebeğin varsa başka organ sorunları, doğum yaşı, ve operasyona dek olan sorunlar birlikte değerlendirilmelidir.Bebekler bu yaşlarda, ebeveynlerinden ayrıldıklarında bu ayrılığı çok farketmez ve bu onlarda olumsuz bir duyguya yol açmaz. Ameliyat esnasında, pediatrik anestezi uygulamasının temel ilkelerine ek olarak, bu bebeklerin varolan özelliklerine de özen gösterilmelidir. Bu özelliklerin önemli bir kısmı havayolu ve solunum sistemi ile ilgilidir. Anestezi esnasında bebeğin solunumunun güvence altında olabilmesi için nefes borularına ince bir tüp yerleştirilir. Bu bebeklerin anatomik olarak yapılarındaki değişikliklere bağlı olarak bu tüpün yerleştirilmesi zor olabilir.
Bu zorluk ve yapılan cerrahi, ameliyat sonrasında, burun, boğaz, nefes yolunda ödeme yol açabileceği için, bebekler cerrahi sonrasında soğuk buhar uygulaması ve bazen gerekiyorsa bronş açıcı tedavi alırlar. Operasyon sırasında, nefes yollarının hassasiyeti nedeniyle cerrahi ve anestezi ekibinin hep birlikte özenli davranması ameliyat sonrası sıkıntıları azaltacaktır. Ameliyat sonrasında, burunlarındaki akıntı veya tıkanmalar nefes alma zorluklarına yol açabilir. Solunum yollarındaki hassasiyet ve operasyon öncesi de varolan balgam, ve akıntılar nedeniyle ameliyat sonrasında da bazen bu durumların tedavisi gerekebilir. Yapılan cerrahiye, onarılan dokuya bağlı olarak operasyon sonrası, özellikle ilk gün ve sonraki birkaç gün beslenme sorunları olabilir.
Ameliyat esnasında, anestezi için gerekli ilaçların ve serumların uygulanabilmesi için, damaryolu takılır. Bu damaryolu, ameliyat sonrasında, bebek yeterince beslenene ve ilaca veya seruma ihtiyacı kalmayana dek takılı kalacaktır. Ancak, bazen çok hareketli bebeklerde bu damaryolunu, ne kadar dikkatli davranılsa da korumak zor, bazen imkansız olabilir. Damaryolu herhangi bir nedenle çıkarsa yeniden takmak gerekebilir. Ameliyat sırasında yapılan bazı ilaçlarla, bebeklerin operasyon bölgesine ait ağrı duymaları engellenir. Bu ilaçlara operasyon sonrasında da devam edilecektir. Operasyon sırasında, bebeklerin, ağrı duymaları, cerrahi işlemi farketmeleri ve bundan rahatsızlık duymaları anestezi ilaçları ile engellenir. Bu sırada, bebeklerin, kalp atım sayısı, tansiyonları, kanlarındaki oksijen, vücut sıcaklıkları, ve tüm yaşamsal bulguları her an izlenir, duruma göre önlem alınır, tedavi yapılır. Operasyonun bitiminde anestezi ilaçlarının uygulanmasına son verilerek bebekler anesteziden uyandırılırlar. Anesteziden uyanıp, etrafını farketmeye başladığında, eğer şartlar uygunsa, ebeveynlerini, anesteziden derlenme odasına alarak bebeğin daha huzurlu olması sağlanabilir. Ameliyat sonrasında, ağrıları dindirilse de, bu bebekler, operasyona bağlı yeni yapı nedeniyle ilk birkaç gün beslenmede zorluk yaşayabilirler. Geçirilen operasyon, verilen ilaçlar, ameliyat sonrasındaki huzursuz dönem nedenleriyle bazen bu bebeklerin uyku düzenlerinde değişiklikler olabilir.
Konuşma terapisi ile konuşmayı yakın takip etmek ve dil gelişimi: İşitme organlarının etkilenmesine ek olarak damak yarıklı çocuklarda bazı belli sesleri çıkarmak için gerekli mekaniklerde eksiklikler vardır. Bu nedenle konuşma gelişiminde gerilik ve bozukluk olabilir.
Dudak Damak Yarıklarında Konuşma Terapisi
Konuşma terapisi ile konuşmayı yakın takip etmek ve dil gelişimi: İşitme organlarının etkilenmesine ek olarak damak yarıklı çocuklarda bazı belli sesleri çıkarmak için gerekli mekaniklerde eksiklikler vardır. Bu nedenle konuşma gelişiminde gerilik ve bozukluk olabilir. Bu sebeple bir konuşma terapistinin çocuğunuzun konuşma gelişimini yakından izlemesi ve karşılaşılan sorunların farkında olması gereklidir. Doktorunuzla ilk karşılaştığınızda cerrahınızla bu konuyu mutlaka paylaşın.
Konuşma Terapisi Muayenesi
Dudak damak yarığı (DDY)konuşma terapisi seansları sırasında terapistin çocuğunuzla oynar gibi gözükmesine aldanmayın oyun çocuğu değerlendirmek için ideal bir ortamdır. Çocuğunuzun konuşma terapisi seanslarına siz de katılmalısınız çünkü konuşma eğitimi evde de devam edecektir. Çocuğunuzun konuşma gelişimi aşamasında ileri değerlendirme için ileri yaşlarda videofluoroscopy veya nasoendoskopi gerekebilir.
Sık Sorulan Sorular
Konuşma Terapisi Her Çocuk İçin Gerekli mi?
Unutulmaması gereken dudak damak yarıklı her çocuk konuşma gelişimi problemleri yaşamaz. Her konuşma sorunu da damak yarığına ilişkin değildir. Çocuğunuza ilişkin ters gittiğini düşündüğünüz bir şey varsa mutlaka ekiple paylaşın. Sert ve yumuşak damak beraber ağız boşluğunu burun boşluğundan ayırır. Akciğerlerden gelen hava boğaz yolu ile buruna yönlenir. Konuşma sırasında ise yumuşak damak içindeki kaslar kasılarak yukarı ve geriye doğru bir hareket yaparak yutkunma sırasında yukarı gıda kaçışını engellediği gibi konuşma sırasında damak geniz kapakçığını oluşturarak açılır kapanır.
Dudak Damak Yarığı Ameliyatından Sonra Konuşma Bozukluğu Ne Kadar Sürer?
Ameliyattan sonra konuşmanın veya ses çıkarmanın bozulduğu aşikardır. Bu 6-8 hafta kadar sürer ve bebek normale döner. İstemeniz durumunda konuşma terapisti görerek ev şartlarında ne yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Bebeğinize basitçe dudak sesleri olan p ve b harfleri ile dil ucu sesleri olan t ve d harflerini içeren sesleri zorlayabilirsiniz. Bunun için örneğin dil ucunu dışarı zorlayan balık taklidi yapmak veya ön-uç dil için at nalı sesi önerilebilir. Hayvan inlenmelerinden kükremelerinden kaçınılmalıdır. Aslan sesi gibi. Bu sesler boğazın gerisinde damak yarıklı bebekte zayıflığa veya kötü alışkanlığa sebep olabilir. Uh oh gibi boğazın gerisinde oluşan seslerden de bu nedenle kaçınılmalıdır.
Konuşma Terapisi Duyma Sorunu Yaşayan Çocuklarda İşe Yarar mı?
Damak yarıklı çocukların bazılarında konuşma bozukluğu olacaktır. Bu ortak kulak ile ilgili olabilir. Ya da damak yeterince iyi çalışmayarak boğazdan buruna kaçan havayı engelleyemeyebilir. Damak onarımı sonrası birçok bebekte konuşmada düzelme başlar tabi kulak sorunları olmaması şartı ile.
Dudak Damak Yarıklarında Geniz Etinin Önemi Nedir?
Geniz etleri konuşma açısından damak yarıklı çocuklarda önemlidir. Alınmaları gerekir ise mutlaka öncesi DDY ekibine danışılmalıdır. Bademcikler aynı derece önemli değildir. Tıbbi gereklilik olunduğunda cerrahınıza haber verme kaydı ile alınabilir. Damak yeterince çalışmayınca ortaya çıkan durumu (velofarenjeal yetmezlik kısaca Vipiay) düzeltmek maksadı ile ameliyatlar 4,5 yaş ve sonrası planlanabilir.
Küçük dil olmadan konuşmak mümkün mü?
Konuşmaya ilişkin en yersiz kaygı bebeğin küçük dilinin olmadığı düşüncesidir. Damak yarıklı bebeklerde tüm damak gibi küçük dil de ortadan yarıktır. Küçük dil konuşmada önemli bir organ değildir. Ameliyattan sonra görünmemesi hiçbir şey ifade etmez. Bu bebeklerin konuşamayacağı yanlıştır. Sadece konuşmalarında bozukluk ve anlaşılmazlık olabilir.
Dudak yarığı kapatımı öncesi ortodontik uygulamalar Ameliyat öncesi doğum sonrası uygulamalardan birisi de cerrahi öncesi ortodontik uygulamalardır. Beslenme desteği amaçlı olabileceği gibi dudak yarığı kapatılıncaya dek yarık genişliğini ve seviye farkını gidermek yarık taraf burunda asimetriyi düzelmek böylece cerrahın işini kolaylaştırmak ve başarılı sonuçlar almayı hedefler. Nazoalveolar şekillendirme –burun-dişeti-damak şekillendirme- için doğumdan sonraki tercihan ilk haftada veya en geç 2 hafta içerisinde ortodontist bebeğinizi görerek damak dudak ölçülerini alarak plastik aygıtı yapar ve uygulamaya geçer. Bu uygulama ameliyata dek haftalık kontrollerle devam eder. Bu konudaki kararı cerrahınız ve ortodontistiniz beraber verecektir. Kullanılan bu aygıta ait kullanım temizlik kurallarını tavsiyelerini ortodontistinizden öğrenebilirsiniz. Bebekler bu aygıtlara kısa sürede alışırlar.Dudak yarığı ameliyatı sonrası ise bu aygıtın görevi sona erer.
Ortodontik Uygulamalar Ortodontik tedavi-dişlerin şeklini-pozisyonunu düzeltmek: Dudak ve veya Damak Yarıklı çocukların büyük bir çoğunluğu bir şekilde ortodontik tedavi ihtiyacı duyacaklardır. Ortodonti çene kemiklerinin büyümesi ve gelişmesi, dişlerin düzgün sıralanması ve dişlerin birbiri ile temasının istenildiği gibi olması ile ilgilenen diş hekimliği uzmanlık alanıdır. Tedavilerin sıklığı ve zamanlamaları mutlaka öğrenilmelidir. Tedavinin başarılı olduğunu nasıl kesinleştireceğinizi sormalısınız. Ne tür sonuçlar alınabilir öğrenilmelidir. Ortodontik tedavi SGK kapsamında yer alır ancak uzun bekleme listeleri akılda tutulmalıdır. DDY çocuklardaki ortodontik tedavi diğer çocuklarda olduğu gibi 2 yıl gibi bir sürede tamamlanır. En iyi sonucu almaya destek olmak için ortodontistlerin önerilerini mutlaka dinleyin ve uyun uygulayın örneğin lastikleri takın. Çocuğunuzun dişlerine bakmasını sağlayın ve braketleri koruyun. İstenilen sonuca ulaşıldığında bunu koruyabilmek için koruyucu tutucu teller uzun bir süre uygulanacaktır.
Ağız ve diş bakımı
DDY lı bebeğinizi diş çürüklerinden ve dişeti sorunlarından uzak tutmak bir kat daha önemlidir. DDYlı bebekte zaten olumsuz etkilenmiş olan diş yapıları iyi korunmalıdır bu özellikle ileride yapılacak diş çene düzeltme tedavileri için önemli bir temel oluşturur. Bunun için pedodontisiniz veya diş hekiminizle konuşurken diş temizliği, diş muayene sıklığı, diş sorunları çeşitleri ve bebeğinizin diyeti ile ilgili noktaları öğrenin. Süt dişleri bebek dişleri DDY bebeklerde karışık ve düzensiz olabilir bu yetişkin veya kalıcı dişleri çok etkilemez. Evdeki iyi bakım çoğu zaman yeterlidir. Diş hekimi, ortodontist ve cerrahınızın el birliği ile çocuğunuzun dişleri ileride çok iyi olabilir. Günümüz teknikleri ile çok başarılı sonuçlar almak mümkündür. Çocuğunuzun ilk dişleri 4-14 ay arasında çıkacaktır. Ortalama 3 yaşında tüm süt dişleri vardır. Yarığa yakın alanda dişlerin yapısında sayısında farklılık olabilir. Özellikle yarığa yakın alanda enamel dış kaplama yani minesi etkilenebilir. Dişlerdeki bu sorunlar temizliğini de olumsuz etkileyecektir. Çocuklarınızın dişlerini günde en az iki kez fırçalaması diş çürüklerini azaltmak için şekerli ve karbonhidratlı abur cuburdan uzak durması veya en az düzeyde alması gerekir. Bu arada dişlerin florür ihtiyacı su veya diğer desteklerle karşılanmalıdır. Fluoride 6 ay dan 8 yaşa dek özellikle daha büyük önem kazanır. Damak yarıklı çocuklarda bu noktaya da önem vermelidir. Dişetinde yarığı olan çocuklarda dişlerde düzelme sağlamadan önce yarığı kapatma planlanır. 1. Aşamada yarık kenarları düzgün bir hatta getirilir. Bunun için braketler kullanılır. Bu 1. Aşamadır daha sonra yarığa kemik transferi yapılır. Sıklıkla 8-12 yaşlarında yapılır. Dudak ve burunda da minör düzeltmeler aynı seansta yapılabilir. Kemik kalça kemiğinden alınır ve yarık içine doldurularak sağlam kemik köprü elde edilir. İkinci aşama kemik tuttuktan sonra dişlerin düzeltilmesi için ergenlik döneminde uygulanır. Damak yarıklı çocuklara özgü üst çene kemiği öne ve aşağı doğru yeterince büyüyemez ve bu da az ısırma under bite a sebep olur. Düzeltmek için 3. Aşama bir ortodonti tedavisi kızlarda 13-15 erkeklerde 16-18 yaşlarında uygulanır. Yetersiz kalınması halinde ortognatik cerrahi yani çene cerrahisi ile çene(ler) kırılarak istenen ısırım ve görüntü sağlanmış olur.
Dudak damak yarıklarının cerrahisi 3-6 aylık iken yapılır ve bebek hastanede 2-3 gece kalır. Cerrahlar genellikle aynı zamanda ve aynı tekniklerle ameliyat etmezler. Bunun nedenlerini kendi cerrahınıza sormalısınız. Ameliyatı olacağınız hastane ve kliniği ameliyat öncesi ziyaret edebilirsiniz. Bebeğinizin ameliyatına engel ve gecikmesine neden olabilecek sebepleri mutlaka öğrenin.
Dudak Yarığı
Sıklıkla üst solunum yolları enfeksiyonları, nezle, grip, geçmeyen öksürük, burun akıntısı, ateşli ve döküntülü hastalıklar, ishal, akciğer enfeksiyonları ameliyatların ertelenmesine sebep olmaktadır. Canlı aşılar sonrası 2 hafta ameliyat uygun değildir. Sayılan rahatsızlıklar tam geçtikten 2 hafta sonra bebek ameliyata hazırdır. Cerrahınızı ne zaman görmeniz gerektiğini mutlaka öğrenin. Ameliyat öncesi cerrahınızla ameliyata ilişkin detayları tekrar konuşabilirsiniz. Hastaneden taburcu olmadan önce bir sonraki kontrolünüzün ne zaman olduğunu sorun. Ameliyat bölgesinin bakımının korunmasının nasıl yapılacağını sorun ve kullanacağınız antibiyotik ağrı kesici ilaçları reçete ettirin. Ameliyatınızın söylenen zamanın sonrasına kalması hastalıklar nedeni ile ertelenmesi sizi tedirgin etmesin.
Dudak Damak Yarığı cerrahi onarımının güvenli bir zaman penceresi vardır. 1-2 aylık oynamalar ameliyat sonucu kalitesini etkilemez. Ameliyat ne kadar bilgilenmiş ve güvenir olursanız olun siz de bir heyecan korku endişe tedirginlik yaratabilir. Bu tümü ile doğal bir süreçtir. Bunu paylaşmanızda hiçbir sakınca yoktur. Konuştukça azalabilir. Ameliyatın pozitif ve yararlı yanlarını düşünmeye çalışın. Aklınıza olumsuzlukları getirmeyin. Değerli bebeğiniz için bu zor olabilir ama denemelisiniz. Bebeğinizin ameliyattan sonra ki ilk görüntüsü sizi şaşırtabilir. Bu doğaldır. Tekniğe ve pansumana ait görünüm detaylarını cerrahınız size ameliyattan sonra açıklayacaktır. Ameliyatından önce bebeğinizin fotolarını çekmeyi unutmayın. İsterseniz bu dönemde yaşadıklarınızı kaleme alabilirsiniz ve bir hatıra defteri tutabilirsiniz.
Dudak Damak Yarığı Ameliyatından Sonra İlk Bakım
Ameliyattan sonra ilk dönem bebeğin ameliyat yeri temiz düz görünecektir. Ancak yara iyileşmesinin doğal süreci olarak kısa sürede bu alan kızarır kalınlaşır deriden kabarık bir hal alır ve dudağı buruna doru yukarı çeker. İz olarak kötü ve belirgin gözükecektir. Ancak 3-6 ay içerisinde bu gerilemeye yüz tutar ve en geç bir yıl içerisinde daha düz yumuşak ve silik bir hal alır. Bazı bebeklerde cilt yapısının doğal sonucu olarak yarık da genişse izin sevimsiz görüntüsü devam edebilir. Buna yönelik izlemlerinizde cerrahınız siz gerekli önerilerde bulunur.
Dudak Damak Ameliyatı Sonrası Bakım
Dudak Yarığı
Onarım hattına iz alanına çeşitli bebek yağları ile veya sızma zeytinyağı ile ya da cerrahınızın önereceği bir silikon jel ile masaj yapmanız önerilir. Burun içine kabuklanmayı azaltmak için nemlendirici jeller uygulanabilir. Bazı cerrahlar bazı hastalarda özellikle burun hattındaki onarımı düzeltmeyi desteklemek için silikondan üretilmiş özel koruyucu burun protezi verebilirler. Bunların bakımını ve nasıl kullanılacağını cerrahınızdan öğrenebilirsiniz. Tıbbi banttan hazırlanan bir destekle burunda tutulmalıdır. Kullanım süresi 16-24 saat olmalıdır. Ilık sabunlu su ile yıkayıp güzelce kuruladıktan sonra kayganlaştırıcı bir merhem pomad veya vazelin veya yağ ile burun içine yerleştirip bantla tespitlersiniz. Tüm bu dönemde bebeğinizi ve yaşadıklarınızı herkesle paylaşın. Size yardımcı olan personele teşekkür etmeyi unutmayın. Kabul görmek hoşlarına gidecektir. Benzer durumdaki cerrahiden çıkmış ailelerle görüşmek konuşmak her zaman yararlıdır. Ameliyattan çıktığında bebeğinizi derlenmede göreceksiniz. Anestezinin etkisi ile biraz sersem olacaktır. Bir süre uykuya meyilli olabilir.
Bebeğinize kendisi yeterince almaya başlayıncaya dek kısa süreli serum ve ilaç desteği için yerleştirilmiş damar yolu kataterini göreceksiniz. Bunu korumaya çalışın ve çıkmamasına özen gösterin. Derecesini ve kalp atışlarını almak için takılmış başka kablolar görebilirsiniz. Bazı bebeklerde gerektiğinde acil kullanım ve havayolunu rahatlatmak için dile bir dikiş konulur ve yanağa bant ile tespit edilir. 24-48 saat içinde bu dikiş acısız bir şekilde alınır. Damak yarığı genellikle 9-12 ay arası kapatılır. Bebekler bu ameliyattan sonra kısa sürede toparlanırlar. Ortalama hastanede kalış süresi 3 gündür. Dudak yarığı onarımından farklılıkları olan bu ameliyatı ve sonrasını mutlaka doktorunuzla konuşun. Ameliyat süresi, ağrı kontrolü, düzelme zamanı, normale dönüş süresi gibi, ameliyat sonrası beslenme nasıl olacak bunu önceden konuşmalısınız.
Dudak Damak Yarıklarında Beslenme
Püreli diyet emmeden beslenme tekniği kolluklar, bir sonraki kontrolünüzü öğrenme, çıkış sonrası dikkat edilecek noktalar ve sorun olduğunda ne yapacağınız hakkında bilgi alın. Damak ameliyatına gelirken bebeğiniz dudak ameliyatı olmuşsa daha deneyimli olabilirsiniz ama yine de heyecanlı olmanız doğaldır. Bebeğinizin ameliyattan hemen sonra ağızdan alımı belirgin oranda azalacaktır. Bu doğaldır. Uzun olmayan bir sürede bu durum düzelir. Bebeğinizin yeterli sıvı alımından emin olun ve çıkışı yapılırken yeterli ve doğru beslendiğinden emin olun. Hemşireler ve doktorlar bundan emin olmak isterler. Püre haline getirilmiş gıdalara su katarak besleme yapılabilir. Dehidratasyonun bulguları olan kuru alt bezi, donuk gözler ve huzursuzluk dikkatinizden kaçmamalıdır. En ufak bir şüphenizde servis sağlık çalışanları ile kontak kurunuz. Unutmayın hem dudak hem damak ameliyatı sonrası bebeğiniz huysuz, uykusuz, isteksiz ve iştahsız olacaktır. Emmeyi, içmeyi, yutmayı ret edecektir. Bu sıklıkla 2-3 gün sürer 4-5 günde normale döner.