Dudak damak yarıklarında merak edilen noktalardan bir tanesi de ameliyat sonrasında iz kalıp kalmadığıdır. Dudak damak yarıkları tedavisi dudak ve damakta meydana gelen yarıkların yanı sıra bu durumun neden olduğu burun ve kulak problemleri de giderilebilmektedir.
Dudak damak yarığı ameliyatları gelişen teknoloji ile beraber yüksek başarı oranına sahiptir. Hatta birçok kişi için tam anlamıyla fonksiyonel tedavi mümkündür.
Bununla beraber vücuda yapılan her cerrahi müdahale de olduğu gibi dudak damak yarıkları ameliyatı sonrasında da iz kalması oldukça normaldir.
Dudak damak yarığı operasyonları oldukça büyük ameliyatlardır ve yüz çevresine çok müdahale edilir. Bu nedenle mutlaka iz kalmaktadır. Ancak izin büyüklüğü çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir.
Ameliyat İzine Etki Eden Faktörler
Dudak damak yarıklarının tedavisinde ameliyat sonrasında iz kalması kaçınılmazdır. Bu noktada en önemli olan unsurlardan bir tanesi izin fark edilebilirliğidir. İzin büyüklüğü ve kalıcılığı çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir.
İşinin ehli uzmanlar tarafından gerçekleştirilmiş bir operasyonda daha hafif bir iz kalmaktadır. Ayrıca kullanılan ameliyat tekniği de izin fark edilebilirliğine etki eder.
Ameliyatta daha az iz kalması için operasyonda dudak anatomisine uygun olan tekniğin seçilmesi gerekmektedir. Bu sayede ameliyat sonrasında kalan iz daha az belli olmaktadır.
Ameliyatta kullanılan dikiş malzemeleri de ameliyat izine etki etmektedir. Kaliteli dikiş malzemelerinin kullanılması ile ameliyat izi hafifleyebilmektedir.
Sonuç olarak işinin ehli uzman hekim, doğru teknik ve doğru ameliyat ekipmanları ile neredeyse fark edilmeyecek kadar hafif bir iz kalması mümkün olmaktadır.
Dudak damak yarığı ameliyatı ile burun üzerinde de düzeltme işlemleri yapıldığı takdirde neredeyse hiç belli olmayan izlerin kalması mümkün olmaktadır.
Düzeltme Ameliyatları
Dudak yarıkları burun şeklini de etkilemektedir. Burnun ucunda ve kanat kısımlarında meydana gelen açılmalar ve diğer şekil bozuklukları ya da nefes alışverişi olumsuz yönde etkileyen yapısal bozuklukları gidermek için dudak yarığı ameliyatları ile beraber burunda da düzeltmeler yapılabilmektedir.
Bu sayede daha hafif bir ameliyat izi elde etmek mümkündür. Yine de geri kalan ameliyat izlerinin görünümü daha sonra rötuş ameliyatları ile daha da iyileştirebilmektedir.
İlkokul çağı öncesinde ya da ergenlik döneminde yapılan düzeltme ameliyatları sayesinde yüz güldürücü sonuçlar elde edilebilmektedir.
Dudak damak yarığı en sık görülen doğumsal anomalilerin başında gelmektedir. Yarığın boyutuna bağlı olarak hastalarda yüz görünümü, beslenme, hava yolu, duyma ve konuşma ile ilgili karmaşık problemler meydana gelebilmektedir. Dudak Damak Yarığı Tedavisinde Ortodonti Desteği Ne Zaman Başlar?
Dudak damak yarığı tedavisinde pediatri, plastik ve rekonstrüktif cerrahi, çene cerrahisi, kulak burun boğaz, ortodonti, konuşma terapisi, pediatrik diş hekimliği, protez diş hekimliği ve psikoloji gibi birçok disiplinden yararlanılabilmektedir.
Dudak damak yarığı olan hastaların ortodontik ve cerrahi tedavisi oldukça kapsamlıdır. Bu tedavi genellikle doğumla birlikte başlar ve kraniyofasiyal iskelet büyümesinin sona erdiği yetişkinliğe kadar devam eder.
Ortodontistin tedavideki zamanlaması ve rolü tedavinin yönetimi açısından önemlidir. Dudak damak yarığı tedavilerinde tam rehabilitasyonun amacı mümkün olan en az müdahale ile tedavi sonucunu en üst düzeye çıkarmaktır.
Ortodonti Desteği Nasıl Başlar?
Dudak damak yarığı tedavisinde doğumu takip eden ilk hafta içerisinde genellikle nazoalveolar şekillendirme için ortodontist tarafından dudak damak yarığı ölçüleri alınarak plastik aygıt yapılır.
Plastik aygıt dudak damak yarığı ameliyatına kadar kullanılmaktadır. Bebekler bu plastik aygıta kısa sürede alıştığı için kullanımı kolaydır. Aygıt temizliği son derece önemlidir ve ortodontist tarafından önerilen şekilde temizliğinin düzenli olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ameliyat sonrasında ise aygıtın kullanımına ihtiyaç duyulmamaktadır. Ortodontik tedavi ile dişlerin şekli ve pozisyonu düzeltilmektedir. Dudak damak yarığı ile doğan çocukların büyük bir kısmı ortodontik tedaviye ihtiyaç duymaktadır.
Ortodonti Desteği Nasıl Gerçekleştirilir?
Dudak damak yarıklı hastaların ameliyata kadar olan ortodonti desteğinde genel olarak nazoalveolar molding adı verilen teknik tercih edilir. Bu sayede diş yuvası, dudak ve burun ameliyat öncesinde kalıplanmış olur.
Kısaca NAM olarak bilinen bu teknikte plastik aygıtlar oral ve nazal olmak üzere iki bileşene sahiptir. Oral bileşen yarık alveolleri birbirlerine yaklaştırır. Nazal bileşen ise yarık burun üzerinde yer alan çarpık burun kıkırdağını şekillendirerek daha simetrik hale getirir.
Dişler ilk 4 – 14 aylık süreçte çıkar. Çocuk 3 yaşına geldiğinde ise tüm dişler çıkmış olur. Yarık bölgesi civarında yer alan dişlerin yapılarında farklılıklar görülmesi muhtemeldir. Diğer taraftan kalıcı dişler süt dişlerinin formasyonunda meydana gelen bu durumdan etkilenmez. Dudak Damak Yarığı Tedavisinde Ortodonti Desteği Ne Zaman Başlar?
Dudak damak yarıklı bebekler sadece kozmetik bir soruna sahip değillerdir. Bu nedenle dudak damak yarıklı bebeklerin mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmeleri gerekir.
Dudak yarıklı, damak yarıklı ve hem damak hem dudak yarıklı bebeklerde tedavi süreci farklı şekillerde ilerler.
Hem yarıkların şekli, sayısı hem de bebeğin genel sağlık durumu dudak damak yarıklı bebeklerin tedavi planlamasında etkilidir.
Sadece dudak yarıklı bebekler ile dudak damak ya da damak yarıklı bebeklerin ameliyat gereksinimlerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.
İleri Yaşlarda Ciddi Sağlık Sorunları Gündeme Gelebilir
Dudak yarıklı bebeklerde sorunun kozmetik olduğu düşüncesi yaygındır ancak dudak damak yarıklı bebeklerde ilerleyen dönemlerde ciddi diş sorunları olabileceği unutulmamalıdır.
Az miktardaki dudak yarıklarının zamanla kapanacağı ve çok rahatsız etmeyecek bir kozmetik soruna dönüşebileceği düşüncesi yanlıştır.
Özellikle diş kemerinde eksiklik olması durumunda çok ciddi diş sorunları meydana gelebileceği unutulmamalıdır.
Tedavi edilmeyen dudak yarıkları çocukların ciddi diş sorunlarına sahip olmalarının yanı sıra akran zorbalığına maruz kalmalarına da neden olabilir.
Hem diş bozuklukları ve bu bozukluklara bağlı ortodonti tedavi gereksinimlerinde yapılacak tedavi planlarının zorlayıcı olması hem de akran zorbalığı tedaviyi zorunlu hale getirir.
Damak yarıklarında ameliyat, çocuklarda işitme konuşma fonksiyonlarında bozukluklar meydana gelmemesi adına mutlaka yapılmalıdır. Tedavi edilmeyen damak yarıkları ilerleyen dönemlerde çocuklarda konuşma ve işitme sorunlarına yol açar.
Yetişkinlik döneminde tedavi edilmeyen damak yarıklarına bağlı akciğer kapasitesinde azalma meydana gelir.
Damak yarığı sebebiyle nefes alıp verme esnasında hava giriş çıkışı çok rahat olduğundan burun içerisinde konka olarak adlandırılan yapılar büyüme eğilimi gösterir ve bu da solunum problemlerine neden olur.
Cerrahi Tedavi Tek Seçenek
Dudak damak yarıklı bebeklerin tedavisinden cerrahi tek seçenektir. Hem dudak hem de damak bölgesindeki yarıkların doğru şekilde kapatılması gerekir. Bunun için de bebeğin durumuna göre planlanan bir cerrahi müdahale yapılır.
Ameliyat sonrasında çocuğun gelişimi takip edilir, belirli aralıklar ile kontrolleri yapılır ve gerekli görülmesi halinde tekrar cerrahi planlama yapılabilir.
Dudak damak yarıklı bebekler sağlıklı bebekler olsalar da kaliteli ve konforlu bir hayata sahip olabilmeleri için mutlaka zamanında tedavi edilmeleri gerekir.
Dudak damak yarıkları tedavisinde anne ve babanın hatta bebek ile yakın teması olacak tüm aile bireylerinin önemli bir rolü olduğunu söylemek mümkündür.
Anne ve babanın bu dönemde sakin kalması ve tedavi sürecine odaklanması gerekir.
Tedavi İçin Hızlı Hareket Edilmeli
Dudak yarıklı bebeklerin durumu gebelik takibinde yapılan ultrasonlu görüntülemelerde anlaşılabilirken damak yarıklı bebeklerde durumun gebelik esnasında anlaşılması oldukça zordur.
Teknolojik ilerlemeler ve dudak damak yarıkları ile ilgili farkındalık ile beraber dudak yarıklarının gebelik döneminde fark edilme oranının %60 civarında olduğunu söyleyebiliriz. Damak yarıklarında ise bu oran çok daha düşüktür, damak yarıklarının konumu gereği ultrasonda anlaşılması daha zordur.
Gebelikte fark edilen dudak damak yarıkları anne ve babanın daha hazırlıklı olması açısından büyük bir avantaj sağlar. Ayrıca ebeveynler doğuma kadar geçen sürede hem tedavi planlaması için bir cerrah ile iletişime geçebilir hem de süreç için hazırlıklı olabilir. Dudak damak yarıklı bebeklerin tedavisinde zaman çok önemlidir. Bu nedenle ailelerin dudak damak yarığını öğrendikleri an tedavi için bir uzman ile görüşmesi gerekir.
Dudak damak yarığı doğum ile fark edildiyse ailelerin beklemedikleri bir duruma hazırlıksız yakalanması ile birlikte süreç zorlaşabilir. Anne ve baba bu süreçte sakin kalmalı, kendilerini suçlamamalı ve sürece adapte olarak bebekleri için doğru adımları atarak bir uzmanla görüşmelidir.
Bakım Gereksinimlerine Uyulmalı
Dudak damak yarıklı bebeklerin özellikle beslenme ile ilgili gereksinimlerinin dikkatle karşılanması gerekir. Dudak ve damak yarıkları için yapılması gereken operasyonların doğru zamanda yapılabilmesi için bebeğin gelişim seyrinin sorunsuz ilerlemesi önemlidir. Bu da bebeğin beslenmesine dikkat edilmesi ile mümkün olur.
Dudak yarıklı bebeklerde anne sütünün emilmesi yarığın boyutuna, şekline ve sayısına bağlı olarak mümkün olabilir. Ancak damak yarıklı bebekler, damaklarında bulunan yarık sebebiyle anne sütünü emmek için gerekli vakum etkisini oluşturamazlar.
Bu nedenle de damak yarıklı bebeklerin özel beslenme yöntemleri ile beslenmelerinin desteklenmesi gerektiği göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir. Dudak yarıkları da anne sütü ile beslenmeye olanak sağlamayacak şekilde ise yine beslenme için destek alınması gereklilik haline gelir.
Dudak damak yarıkları tedavisinde anne ve babaların zorlu bir yolculukları olacağını düşünmeleri normaldir. Her anne ve baba çocuğunu beklerken sürecin sorunsuz ilerleyeceği hayalini kurar. Beklenmedik bir durum hem hayal kırıklığına hem de çaresiz hissetmeye neden olabilir.
Ancak unutulmaması gereken dudak damak yarıklı bebekleri başka bir sorunları olmadığı takdirde sağlıklı bebekler olduğu ve doğru tedaviler ile akranları ile herhangi bir farkları olmadan hayatlarına mutlulukla devam edebilecekleridir.
Dudak Damak Yarıkları Tedavisinde Anne-Babanın Rolü Nedir?
Dudak damak yarıklı bebeklerde işitme kaybının görülme ihtimali dudak damak yarıklarının ve bebeğin durumuna göre farklılık gösterir.
Genel olarak bir oran vermek gerekirse dudak damak yarıklı bebeklerde işitme sorunlarının %2 ila %24 aralığında görülme ihtimali söz konusudur.
Söz konusu oran bizler için detaylı tetkik yapılması gerekliliğini gösterir. Dudak damak yarıklı bebeklerde meydana gelen işitme sorunları yaygın olarak östaki disfonksiyonu sebebiyle ortaya çıkar.
Damak yarığına bağlı olarak orta kulakta meydana gelen sıvı birikimi işitme sorunlarını gündeme getirir. İşitme sorunları tedavi planlaması yapılması uzun vadede kalıcı işitme kaybının önüne geçmek açısından önemlidir.
Kulak Zarı Tüpleri ile Önleyici Tedavi
Orta kulak fonksiyonları sebebiyle meydana gelen ve iletim tip işitme kaybı olarak ifade ettiğimiz işitme kaybı dudak damak yarık sorunu için planlanan operasyonlar sonrasında oldukça yüksek bir oranla iyileşmektedir.
İyileşme oranının %50 üzeri olduğu rahatlıkla söylenebilir. Yarık damak tedavi planlamasında işitme kaybının kalıcı işitme kaybına dönüşmemesi için gerekli görülmesi halinde orta kulakta sıvı birikimini ve buna bağlı işitme kaybını önlemek adına kulak zarı tüplerinin orta kulağa yerleştirilmesi gerekir.
Kalıcı İşitme Kaybının Önlenmesi Nasıl Sağlanır?
Dudak damak yarıklı bebeklerde işitme kaybının mutlaka dikkatle ele alınması ve bebeğin sürekli takibinin yapılması önemlidir. Tam iyileşme sağlanıp, bebeğin işitme sorunlarının ortadan kalktığından emin olununcaya kadar geçen süreçte takip yapılmalıdır.
Bu süreçte gerek görülmesi halinde grommet olarak da bilinen kulak zar tüplerinin orta kulağa yerleştirilmesi ile orta kulak fonksiyonlarına bağlı işitme kaybı için önlem alınabilir.
Dudak damak yarıklı bebeklerde tedavi kapsamında yapılacak cerrahi müdahalelerin başka bir sağlık sorunu olmaması halinde olabildiğince erken dönemde yapılması, 1 yaşından önce operasyonların tamamlanmış olması işitme sorunlarının önüne geçmeye, dil gelişim sorunlarını ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Dudak damak yarıkları yenidoğanlarda en çok karşılaşılan durumlar arasında yer almaktadır. Her 600 – 1000 bebekten birisinde dudak ve/veya damak yarıkları ile karşılaşılır. Dudak damak yarıklarının tedavisi çok yönlü ele alınmalıdır ancak tedavinin ilk aşamasında cerrahi müdahale gerekliliktir.
Cerrahi sonrasında dudak ve/veya damak yarıklarının takibi devam eder. Oluşabilecek komplikasyonlara, dudak ve/veya damak yarıklarının neden olabildiği beslenme ve konuşma bozukluklarına, gelişimsel sorunlara karşı ek tedavi seçeneklerinin gündeme gelmesi söz konusudur.
Dudak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Dudak ve/veya damak yarıklarının ameliyatı için izlenen prosedürde öncelikli olarak dudak yarıklarının ameliyatı yapılır. Sonrasında varsa damak yarıklarının operasyonu gündeme gelir. Sadece damak yarığı olan durumlarda ise dudak yarığı operasyonu yapılmayacak olsa bile doğru zamanlamanın beklenmesi gerekir.
Dudak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin en az 10 haftalık olması beklenir.
Bu dönemde bebeğin gelişimi takip edilir. 10 haftalık ya da ilk 3 aylık dönem bebeğin bağışıklık sisteminin gelişmesi, akciğer gelişiminin operasyon için uygun seviyeye gelmesi açısından büyük öneme sahiptir. Eğer 10. hafta itibarıyla bebeğin operasyon için uygunluğuna karar verilirse operasyon hemen gerçekleştirilir.
Damak Yarıkları Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Damak yarığı olan bebeklerde operasyon için bebeğin 6 – 7 aylık olması beklenir. Bu süre dudak yarığı operasyonundan bağımsızdır. Yani bebekte sadece damak yarığı varsa da operasyon için 6 – 7 aylık olması beklenir, dudak yarığı varsa da bu süre değişmez.
Bebeklerin konuşmaya başlama süreçlerinin 9 – 12 aylık dönemde başladığı göz önünde bulundurulduğunda bebeğin damak anatomisinin konuşmaya uygun hale getirilmesi için 6 -7 aylık dönemde operasyon yapılması oldukça önemlidir.
Dudak Damak Yarıklarında Ek Tedaviler Nelerdir?
Dudak damak yarıklarının tedavisinin bir süreç olduğu unutulmamalıdır. İlk ameliyatlar beslenme, konuşma ve gelişim bozukluklarına müdahale amaçlı yapılır ve tedavi sürecinin temelini oluşturmaktadır. Sonrasında ise komplikasyonlara bağlı olarak tedaviler farklılaşabilir.
Kozmetik sorunların giderilmesi için ek operasyonlar, konuşma terapisi gibi tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Dudak damak yarıklı bebeklerin kapsamlı tedavi sürecinde dişlerin çıkışına ve konumuna bağlı olarak ortodonti tedavisi de gündeme gelebilir.
