Damak yarığı ameliyatı sonrasında açılma (oronazal fistül) gelişme olasılığı tamamen sıfırlanamaz. Güncel cerrahi teknikler ve deneyimli ekiplerle risk en aza inse de, her hastanın anatomisi ve iyileşme yanıtı farklıdır.
Olası riskleri en baştan bilmek; doğru planlama, düzenli takip ve iyileşme döneminde önerilere uyumla süreci güvenle yönetmeye yardımcı olur.
Damak Yarığı Ameliyatı Sonrası Açılma Neden Olur?
Cerrahın uzmanlığı ve uygun teknik çok önemlidir; ancak bazı fizyolojik ve yapısal etkenler açılma riskini artırabilir. Yarığın çok geniş olması, bölgedeki doku beslenmesinin sınırlı kalması, enfeksiyon, dikiş hattında gerilim, bebeğin ameliyat sonrası bakımına uyumda güçlük gibi durumlarda fistül görülebilir.
Açıklık (fistül) sert damakta, yumuşak damakta ya da her ikisinde birlikte ortaya çıkabilir ve bulgular yer/çapına göre değişir.
Damak Yarığı Ameliyatı Sonrası Açılma Neden Olur?
Fistül Tedavisi ve Zamanlama
Tedavi, fistülün yeri, büyüklüğü ve şikâyetlere etkisine göre planlanır. Sert damakta küçük açıklıklar yakın izlemle 3–4 yaşa dek kendiliğinden kapanabilir; beslenme/konuşma sorunları yaratmıyorsa hemen müdahale gerekmeyebilir.
İzlemde beslenme güçlüğü, burundan kaçak, hipernazalite gibi şikâyetler belirginse ya da açıklık büyükse, fistül kapatma ameliyatı gündeme gelir. Yumuşak damaktaki açıklıklar genellikle konuşma ve beslenmeyi olumsuz etkilediğinden cerrahi olarak kapatılmalıdır; bu müdahale çoğunlukla ilk ameliyattan 3–6 ay sonra planlanır.
Tekrarlama riskini azaltmak için fistüller çoğunlukla iki katman halinde kapatılır. Tek katmanlı kapatmalarda yeniden açılma oranı yaklaşık %40 bildirildiğinden, güncel yaklaşım iki (gerektiğinde üç) katmanlı onarımdır.
İyileşmeyi Desteklemek İçin Öneriler
- Bakım talimatlarına uyum: Beslenme pozisyonu, ağız hijyeni ve yaraya yük bindirmeyecek yumuşak diyet önerilerine dikkat edin.
- Enfeksiyon önleme: Ateş, artan ağrı/kızarıklık, kötü koku veya akıntı gibi bulgularda hekiminizle temasa geçin.
- Düzenli kontroller: Planlanan kontrol randevularını aksatmayın; konuşma ve işitme değerlendirmelerini zamanında yaptırın.
Özetle, doğru zamanlama, uygun cerrahi teknik ve düzenli takip ile fistül riski düşük tutulabilir; gelişse bile kişiye özel bir planla başarıyla yönetilebilir.
Tedavi süreci, ameliyat sonrası bakım ve diğer tüm detaylar için sorularınızı burada bulabilirsiniz.
Dudak onarımı ameliyatı yaklaşık 1.5-2 saat, damak onarımı 2-3 saat sürer. Çift taraflı yarıklarda veya kompleks vakalarda süre uzayabilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve bebeğiniz ameliyat sırasında hiçbir şey hissetmez.
Dudak ameliyatı sonrası genellikle 1 gece, damak ameliyatı sonrası 1-2 gece hastanede kalınır. Bu sürede bebeğinizin beslenmesi, ağrı kontrolü ve genel durumu yakından izlenir. Sorunsuz iyileşme durumunda taburcu olursunuz.
Dudak ve damak yarığı ameliyatının sonrasında gözle görülür bir yara izi oluşacaktır. Özellikle ameliyatın hemen ardından yara izinde renk değişimleri ve şişkinlik görülebilir. Fakat çocukken yapılan ameliyatlarda büyüdükçe yara izi daha az belirgin hale gelebilir. Ayrıca çeşitli yara izi tedavileri ile de yara izinin görünürlüğü azaltılabilir.
Dudak damak yarıklarının kendi kendilerini onarmaları mümkün değildir. Dokuların birleştirilmesi için mutlaka ameliyat gereklidir.
Dudak ve damak yarıkları bazı bireylerde konuşma bozukluklarına sebep olabilir. Ameliyat öncesinde konuşma bozukluğu yaşamayan kişilerde de ameliyat sonrası konuşma bozukluğu görülebilir. Dudak ve damak yarığı ameliyatı olmuş yaklaşık beş kişiden birinde konuşma problemleri görülmektedir. Fakat konuşma terapileri sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir.
Tam yarıklar genellikle anne karnında doktor tarafından belirlenebilir. Fakat tam olmayan yarıklar emme refleksinde bozuklukla anlaşılabilir.
Dudak ve damak yarıkları kendiliğinden iyileşemez. Cerrahi bir girişim gereklidir.
Dudak yarığı doğuştan kaynaklanan bir problemdir. Doğuştan kaynaklanan rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekebilir. Dudak yıllıklarının oluşmasında bebeklerin problem yaşayabildiği pek çok alan vardır. Bebekler anne sütü emmekte zorluk çekebilirler. Bebeklerinin günlük yaşamlarında zorluk çekmemelerini isteyen ebeveynler gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanmasını ister.
Yapılan her ameliyatın belirli risk faktörleri vardır. Risk faktörleri göz önünde bulundurularak tedavi yöntemlerini tercih etmek gerekir. Ameliyat bilgili hekimler tarafından gerçekleştirilirse olumlu sonuç verir. Doğru yöntemlerin kullanılmasıyla ameliyat başarılı geçer. Ameliyattan sonraki dönemde de hastanın doğru bir biçimde takibinin gerçekleştirilmesi gerekir. Yarık dudak ameliyatı esnasında fazla kanama, enfeksiyon gibi riskler vardır. Ameliyat ortamının steril olması enfeksiyon riskini azaltır.
Yapılan operasyonlarda kesi atılır. Atılan kesiklerden sonra dikiş işlemleri yapılır. Gelişen teknoloji ile birlikte dikiş atma hususlarında da iz miktarında azalmalar görmek mümkündür. Fakat izler tamamıyla kaybolmaz. Yarık dudak ameliyatı, yüz bölgesine uygulanır. Yüzün deri yapısı hassastır. Hassas cilt yapılarında ameliyat izleri görülebilir. Yarık dudağın onarılmasında çeşitli işlemler gerçekleştirildiği için hafif derece de olsa iz kalır. İz giderici kremlerin kullanılmasıyla izin görünürlüğünü azaltmak mümkün olur.
Damak yarığı hamileliğin 13. haftasında ultrasonografi aracılıyla anlaşılabilir. Fakat her yarık anne karnında belirlenemez.
Çok değerli anneler, babalar, aileler…
Üzerinde uzun süredir çalıştığım, benzerleri ülkemizde ve diğer ülkelerde de mevcut olan, aile rehberinin bu kısa şeklini, gerek yurtiçi gerek yurtdışı yirmi yılı bulan deneyimim ile harmanlayarak, sizlere önünüzdeki uzun yolda bir nebze olsun arkadaşlık eder, soru veya sorunlarınıza yanıt olur umudu ile hazırladım. Uğraş ve ilgi alanımda bana büyük motivasyon kaynağı olan siz ailelere ve onların çok değerli dudak-damak yarıklı bebeklerine/çocuklarına yardımcı olması dileği ile…
Prof. Dr. Hakan Ağır
